Amnesty International իրավապաշտպան կազմակերպությունը հրապարակել է իր տարեկան զեկույցը Հայաստանի վերաբերյալ՝ ընդգծելով 2024 թվականին գրանցված մի շարք լուրջ խնդիրներ՝ փախստականների ճակատագրից մինչև խոսքի ազատության սահմանափակումներ։
Փախստականների իրավունքներ
Զեկույցում նշվում է, որ ՀՀ կառավարությունը դժվարություններ է ունեցել 100,000-ից ավելի Լեռնային Ղարաբաղից տեղահանվածների ինտեգրման հարցում։ Փախստականների համար շարունակում են լուրջ խնդիր մնալ բնակարանի, աշխատանքի և կրթության հասանելիությունը։ Նրանց՝ անվտանգ և արժանապատիվ վերադարձի իրավունքը մնում է չիրագործված։
Խաղաղ հավաքների ազատություն
2024-ի ապրիլ-մայիս ամիսներին, երբ հանրապետությունում բողոքի ցույցեր էին ընթանում՝ Տավուշի սահմանագծման և վարչապետի հրաժարականի պահանջով, ոստիկանությունը մի քանի անգամ կիրառել է ոչ օրինական ուժ։ Մասնավորապես՝ հունիսի 12-ին, Երևանի կենտրոնում բախումներ են եղել ոստիկանների և ցուցարարների միջև, ինչի արդյունքում 101 մարդ է վիրավորվել, իսկ 98-ը՝ ձերբակալվել։ Հետագայում 15 մարդ մեղադրվել է խուլիգանության և հասարակական կարգի խախտման մեջ, սակայն ոչ մի ոստիկան պատասխանատվության չի ենթարկվել։
Խոսքի ազատություն և մամուլի վրա ճնշում
Բողոքի ցույցերի ժամանակ հարձակումների են ենթարկվել լրագրողներ։ 14 լրագրող ու մեդիա աշխատող վնասվածքներ են ստացել։ Ոմանք հայտնել են, որ ոստիկանները նրանց հարվածել են կամ գետնին գցել։
Մարտի 22-ին ձերբակալվել են նաև ընդդիմադիր հաղորդավարներ Վազգեն Սաղաթելյանը և Նարեկ Սամսոնյանը՝ վարչապետ Փաշինյանի հասցեին հայհոյանքներ հնչեցնելու համար։ Նրանց դատավարությունը մեկնարկել է սեպտեմբերին, և եթե մեղավոր ճանաչվեն՝ կարող են մինչև 5 տարվա ազատազրկման դատապարտվել։
Շրջակա միջավայրի իրավունք
Ամուլսարի ոսկու հանքավայրին թույլատրվել է վերսկսել աշխատանքները՝ չլուծելով բնապահպանների կողմից բարձրացված ջրի և հողի աղտոտման հիմնախնդիրները։ Բազմաթիվ բնապահպաններ ենթարկվել են դատարանների միջոցով լռեցման փորձերի, ինչպես նաև՝ մեղադրվել են «ազգային անվտանգությանը սպառնացող գործունեության» մեջ։
Ընտանեկան բռնության դեմ պայքար
Ապրիլի 12-ին ՀՀ Ազգային ժողովը փոփոխություններ է կատարել ընտանեկան բռնության մասին օրենքում՝: Նոր օրենսդրությամբ ընտանեկան բռնության սահմանումը ընդլայնվել է՝ ներառելով նաև տնտեսական, սեռական և հոգեբանական բռնությունները։ Արգելվել են նաև այնպիսի գործողություններ, ինչպիսիք են «կույսության ստուգումը», բժշկական միջամտության հարկադրանքը և առողջապահական օգնության սահմանափակումը։
ԼԳԲՏԻ համայնքի իրավունքներ
Զեկույցում նշվում է, որ ԼԳԲՏԻ անձանց հանդեպ խտրականությունն ու խարանավորումը շարունակվում է։ Մարդու իրավունքների պաշտպանի աշխատակազմի որոշ անդամներ, որոնք աշխատել են ԼԳԲՏԻ անձանց հետ, ենթարկվել են սպառնալիքների և վիրավորանքների։
Քաղաքական և անվտանգության համատեքստ
Հայաստանն այս ընթացքում շարունակել է խաղաղ բանակցություններ Ադրբեջանի հետ՝ տարածքային վեճերի և սահմանային լարվածության պայմաններում։ Միևնույն ժամանակ, ՀՀ իշխանությունները խորացրել են կապերը ԵՄ-ի և ԱՄՆ-ի հետ՝ հայտարարելով ՀԱՊԿ-ից դուրս գալու ծրագրերի մասին։ Տեղի ունեցած հակասությունները նաև դրսևորվել են ներքաղաքական անկայունության ձևով։