ՀՆԱ-ն աճել է ոսկու վերաարտահանմամբ․ այն չի արտացոլում տնտեսության իրական վիճակը

Նախօրեին վիճակագրական կոմիտեի կողմից հրապարակված տվյալների համաձայն՝ Հայաստանի համախառն ներքին արդյունքը (ՀՆԱ) 2024 թվականի առաջին եռամսյակում նախորդ տարվա նույն ժամանակահատվածի համեմատ աճել է 9․2%-ով: Հատկանշական է, որ առաջին եռամսյակում արձանագրված ՀՆԱ-ի աճը զգալիորեն զիջում է նույն ժամանակահատվածում արձանագրված տնտեսական ակտիվության ցուցանիշից, որը կազմել է 14․3%։

Տնտեսական աճը հիմնականում ապահովել են մշակող արդյունաբերությունը, որն աճել է 31․1%-ով, մեծածախ և մանրածախ առևտուրը` 25․1%-ով, ֆինանսական և ապահովագրական գործունեությունը` 17․2%-ով, շինարարությունը` 12․4%-ով, կացության և հանրային սննդի կազմակերպումը` 8․1%-ով:

Oragir.News-ի հետ զրույցում տնտեսագետ Աղասի Թավադյանը շեշտեց, որ Հայաստանում այս պահին արձանագրված ՀՆԱ-ի աճը տնտեսության իրական իրավիճակը չի արտացոլում։

«Եթե 2024 թվականի առաջին եռամսյակի արտահանման ցուցանիշները համեմատենք 2023 թվականի առաջին եռամսյակի արտահանման ցուցանիշների հետ, ապա արտահանումն իսկապես աճել է 2 անգամ, բայց այս պահին արտահանման 75%-ը կազմում են թանկարժեք և կիսաթանկարժեք քարերը, որոնք գալիս են Ռուսաստանի Դաշնությունից և գնում Արաբական Միացյալ Էմիրություններ։ Իրական տնտեսության հատվածներն ու իրական արտահանումը ընկել են, ընդ որում ընկել են բավականին»,- կարծում է նա։

Տնտեսագետն ուշադրություն է հրավիրում այն բանին, որ անկում է ապրել նաև էլեկտրաէներգիայի արտադրությունը, որը ցույց է տալիս տնտեսության իրական պատկերը։

Թավադյանը շեշտում է՝ կառավարությունը 2023 թվականի համար նախատեսում էր 7% տնտեսական աճ արձանագրել, սակայն տարին ամփոփվեց 8․7% աճով։ Նրա խոսքով՝ այս ցուցանիշը արձանագրվել է հիմնականում ոսկու վերաարտահանմամբ, որը մոտ 2 տոկոսային կետով ավելացրել է ՀՆԱ-ի ցուցանիշը։

«Հիմա եթե նայում ենք տնտեսական ակտիվության ցուցանիշին, որը 14․3% է, ապա հիմնականում այդ ակտիվությունն ապահովվել է արդյունաբերության հատվածի շնորհիվ, իսկ մնացած հատվածներում ցուցանիշները կա՛մ նույնն են, կա՛մ էլ իջել են։

Ինչ վերաբերում է արդյունաբերության հատվածին, ապա դեռևս 2023 թվականի աշնանը այնտեղ աճը զրոյական էր, բայց հաջորդող մի քանի ամիսներին արդյունաբերությունը մոտ 50%-ով աճել է։ Առաջին հայացքից սա լավ է, բայց եթե խորը նայենք, արդյունաբերության մեջ հիմնականում ոսկու արդյունաբերությունն է այդ 50% աճի 49․5%-ը ապահովել»,- կարծում է նա։

Աղասի Թավադյանը նկատում է, որ տնտեսական ակտիվության ցուցանիշը նույնպես աճել է ոսկու վերաարտահանմամբ, որն այս պահին կազմում է Հայաստանից իրականացվող ողջ արտահանման 75%-ը։ Ըստ նրա՝ այս միտումը շատ վտանգավոր է, որովհետև նման արդյունքն արձանագրվել է արտաքին գործոնի հետևանքով, իսկ արտաքին տնտեսական իրադարձությունների զգալի փոփոխություններից այդ գործոնը կարող է չեզոքանալ, ինչը մեծ հարված կհասցնի ՀՀ-ի տնտեսական ցուցանիշներին։

«Մեր կառավարությունն այս տարվա համար նույնպես ակնկալում է 7%-անոց տնտեսական աճ, որը միայն կարող է գրանցվել այն պարագայում, եթե ոսկու արտահանումը շարունակվի։ Այս դեպքում տարեվերջին մենք ունենալու ենք մոտավորապես 16-18 միլիարդ դոլարի արտահանում, որը 2 և ավել անգամ գերազանցելու է 2023 թվականի ցուցանիշները, սակայն դրա 75-80% լինելու է թանկարժեք ու կիսաթանկարժեք քարերի՝ ոսկու վերաարտահանումը և սա այն ֆոնին, որ իրական տնտեսությունը և մեր ավանդական արտահանումը իջնում է»,- կարծում է։

Աղասի Թավադյանը հավելեց՝ Հայաստանից ոսկու վերաարտահանումը պայմանավորված է Ռուսաստանի Դաշնության դեմ սահմանված պատժամիջոցներով։

Դավիթ Գույումջյան