Հայաստանից Թուրքիա ամենակարճ ճանապարհը՝ Գյումրի-Կարս գծային կամ երկաթուղային ճանապարհն է, որը չի շահագործվել 1993թ.-ից, երբ Թուրքիան փակեց Հայաստանի հետ ցամաքային սահմանը:
Թուրքիայի հետ սահմանի բացման մասին խոսակցություններն սկսվեցին 2009թ.-ին, երբ Հայաստանի և Թուրքիայի միջև սկսվեց «Ֆուտբոլային դիվանագիտություն» անվանումը ստացած գործընթաց:
Սահմանի հնարավոր բացման խոսակցություններին զուգահեռ հայկական կողմը վերանորոգեց Գյումրի-Կարս երկաթգծի հայկական հատվածը, բայց երկաթգիծը չվերագործարկվեց: Վերջին շրջանում կրկին խոսակցություններ են գնում Թուրքիայի հետ սահմանի բացման, Գյումրի-Կարս երկաթուղու գործարկման մասին:
Oragir.News-ը զրուցել է Գյումրի-Կարս երկաթուղու «Ախուրյան-1», «Ախուրյան-2» կայարանների նախկին կայարանապետ Մարտին Գևորգյանի հետ։
«Էսպես ասեմ, մոտ հարյուր տարի այս գիծը աշխատել է, նույնիսկ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ է աշխատել, բայց սկսած 1983-84թթ.՝ ամեն տարի ավելացել է բեռնափոխադրումների ծավալը: 1983-84թթ.-ին 10-15.000 տոննա էր կազմում, իսկ 1992թ.-ին բեռնաշրջանառությունը հասավ մոտ 150.000 տոննայի: Եղել են օրեր, երբ ընդունել ենք երկու գնացք, երկու գնացք ենք հանձնել, մեծ թափով աշխատանք էր գնում»,- պատմում է նախկին կայարանապետը:
Գյումրի-Կարս երկաթուղին բացի բեռնափոխադրումներից, իրականացրել է նաև ուղևորափոխադրումներ՝ ամռանը երեքշաբթի և ուրբաթ օրերին, իսկ ձմռանը շաբաթական մեկ օր՝ երեքշաբթի օրերին:
«Եղավ մի ժամանակ, երբ մեծ էին բեռնափոխադրման ծավալները, և գիշերն էլ ենք աշխատել: Հիմնականում հումք էր գնում Թուրքիա՝ ոչխարի և տավարի կաշի, մակուլատուրա, ցեմենտ, մետաղ, իսկ Թուրքիայից մենք տարբեր բեռներ էինք ստանում: Մեր կայարանում բեռնաթափում էինք թուրքական վագոնները և բարձում: Կար մի ժամանակ, երբ մեծ քանակությամբ յուղ ստացանք և ուղարկեցինք Աֆղանստան: Պարֆումերիա, չոր մրգեր, հետո սանտեխնիկա և հագուստ էին բերում:
1992թ.-ի նոյեմբերի սկզբից սկսեցինք Թուրքիայից ցորեն ներկրել և մինչև ապրիլ ամիս 52-52,000 տոննա ցորեն ընդունեցինք և մենք ուղարկում էինք հացամթերման ձեռնարկություններին: Սա վերջին մեծ ծավալի բեռնափոխադրումն էր»,- պատմում է Մարտին Գևորգյանը:
Նախկին կայարանապետի խոսքով՝ իրականացրել են նաև տրանզիտ բեռնափոխադրումներ, որի ծավալը այնքան էլ մեծ չէր, երբեմն լինում էր, երբեմն ոչ:
«Կայարանը մինչև հիմա պահպանվում է, իրականացվում է հերթապահություն, ամեն ինչ իր տեղում է: Իհարկե, կան վերանորոգման աշխատանքներ, որոնք կարելի է շատ արագ կազմակերպել: 2009թ.-ին խոսակցություններ եղան, որ հնարավոր է սահմանի բացում լինի, 4-5 ամիս շինարարական աշխատանքներ կատարվեցին, կայարանում 2 նոր գիծ փոխվեց, շենքերը վերանորոգվեցին և կարգի բերվեցին, այն էլ սահմանը չբացվեց:
Եթե գործարկվի Գյումրի-Կարս երկաթուղին, ապա հիմնական խնդիրը մասնագետների հետ է կապված լինելու, որովհետև պետք է մարդիկ հավաքել, սովորեցնել: Եթե հարկ լինի, կարող ենք վետերաններին հետ կանչել, մինչև երիտասարդ կադրերին պատրաստելը»,- եզրափակեց Գյումրի-Կարս երկաթուղու «Ախուրյան-1», «Ախուրյան-2» կայարանների նախկին կայարանապետ Մարտին Գևորգյանը: