Բաց, հրապարակային և կառուցողական աշխատա՞նքն է լավ , թե՞ ժողովրդին մի բան ասել ու այլ բան անելը. Էդմոն Մարուքյանը՝ «նախկին» և «ներկա» ընդդիմադիրների մասին

Տարածաշրջանում կատարվող գործընթացների, ներկայիս իշխանության վարած քաղաքականության, խորհրդարանական և արտախորհրդարանական ուժերի գործունեության, «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցությանը՝ իշխանության հետ համագործակցային լինելու մեղադրանքների, 3+3 ձևաչափի թեմաների վերաբերյալ Oragir.news–ը զրուցել է «Լուսավոր Հայաստան» կուսակցության նախագահ, ԱԺ նախկին պատգամավոր Էդմոն Մարուքյանի հետ։

-Պարոն Մարուքյան, օրեր առաջ Վիեննայում մասնակցել եք Արցախի հակամարտությանը նվիրված քննարկմանը, Հայաստանից և Ադրբեջանից պատվիրակներ կային, և դա միանշանակ չի ընդունվել հանրության կողմից։ Դուք ինչո՞ւ հանդիպեցիք ադրբեջանցի պատվիրակների հետ։

-Ես, 2012 թվականից սկսած, դրսում հանդիպում եմ ադրբեջանցի պատվիրակների հետ՝ Եվրոպայի խորհրդում, ՆԱՏՕ-ում, ԵԱՀԿ-ի տարբեր հարթակներում, մեր կուսակցությունով տարբեր հարթակներում մասնակցել ենք տարբեր վեհաժողովների , իսկ պատերազմից հետո առավել ևս ունենք օրակարգեր։ Օրինակ՝ ռազմագերիների ազատ արձակումը, Սյունիքի նկատմամբ սադրանքները, ՀՀ տարածքից ադրբեջանցիների դուրսբերումը, ՀՀ-ի նկատմամբ ագրեսիվ հայտարարությունները. կարող եմ ժամերով թվարկել, և մենք այդ օրակարգերի շուրջ չենք կարող բաց թողնել ուղղակի որևէ պլատֆորմ, և եթե որևէ տեղ դա հնարավոր է ադրբեջանցիների երեսին ասել, ասում ենք։ Այլապես կշարունակեն նրանք ասել, որ օկուպացրած տարածքներն են ազատագրել, իրենք խաղաղասեր են, ուզում են խաղաղության համաձայնագիր կնքել, բայց ՀՀ-ն չի ուզում, ՀՀ-ն ագրեսոր երկիր է, ՀՀ-ն է սկսել պատերազմը, ՀՀ-ն է ռազմագերիներ պահում, իսկ իրենք ոչ ոքի չեն խոշտանգել և չեն գլխատել։ Պատերազմից հետո, բացի Եվրոպայի խորհրդի հետ ունեցած իմ փորձից, առաջին անգամ էր, որ միջազգային փորձագետների ներկայությամբ կողմերը դեմ առ դեմ քննարկում անցկացնեն, և սա շատ կարևոր է, որովհետև միջազգային փորձագետները, ավստրիական ուղեղային կենտրոնները հետևում էին, թե ինչպես են ընթանում քննարկումները, որովհետև տվյալ դեպքում ԵԽ դեսպաններ, ԵՄ դեսպաններ, Ավստրիայի ԱԳՆ ներկայացուցիչներ հետևում էին, թե մենք ինչպես ենք ջախջախում Ադրբեջանի կեղծ թեզերը, որոնք թևածում են Եվրոպայում և ձևավորում են միջազգային կարծիք։ Քսան տարի կարծիք են ձևավորել դրսում, որ մենք քսան տոկոս հող ենք օկուպացրել, և մի օր, եթե դուրս չգանք այդտեղից, իրենք գալու են և հետ վերցնեն։ Հիմա այդ կարծիքի ձևավորված շրջանակում է, որ միջազգային հանրությունը ձայն չհանեց, հիմա էլ շարունակում են այլ տեսակետներ ձևավորել, և հայկական կողմը՝ կապ չունի կուսակցական հարթակ է, պատգամավորական, նախարարական, ուղղակի չպետք է որևէ հրավեր մերժի և այդ վակուումը թողնի, որ մնա , և բոլորս, ով ինչ հնարավորություն ունի, պետք է օգտագործի ։

- Ձեզ մոտ էլ է տպավորություն, որ տարածաշրջանում ինչ-որ ակտիվ բան է հասունանում. հանդիպումներ են տեղի ունենում բարձր մակարդակով, Իրանը նույնպես պատրաստվում է նման հանդիպումների, խոսվում է նոր ձևաչափերով նոր հանդիպումների մասին։ Ինչ-որ շարժ կա, իսկ այդ ընթացքում Ադրբեջանը քչացրել է սադրանքները։ Ի՞նչ կարծիքի եք այդ մասին։

-Չենք կարող ասել, թե պասիվացել է, որովհետև մի քանի օր առաջ էլ մարդ սպանեցին հողը մշակելիս։ Սյունիքում համեմատաբար, այո՛,պասիվացել է, և մենք պետք է ամեն ինչ անենք, որ հնարավորինս շատ դատապարտող հայտարարություններ լինեն, և արձանագրվի դա, որ ադրբեջանական կողմն է արել։ Բայց ընդհանուր առմամբ, պետք է ասեմ, որ իրենք ունեն ինչ-որ ակնակալիք, որ հայկական կողմի վրա մարդ սպանելն է ճնշում, այս ամենն էլ բերում է նրան, որ պետք է նրանց նախապայմաններին գնանք ընդառաջ, իսկ Ադրբեջանի պայմաններով կնքված պայմանագիրը չի կարող երկարատև համարվել։ Հետևաբար պետք է ստեղծել արժանապատիվ իրավիճակ, ու չի կարող իրականում լինել այնպես, որ մի կողմը ստանա ամեն ինչ, մյուսը՝ ոչինչ, և այդ իրավիճակում մենք ստանանք խաղաղություն, անհնարին բան է։ Դրա համար միջազգային հարթակներում ասում են, թե իրենք խաղաղասեր են, հայ ժողովրդին հարգող, սիրող պետություն են, մյուս կողմից՝ միջազգային հարթակներում լուրջ աշխատանք են տանում, և հիմա՝ նաև այս պատերազմից հետո, պետք է արձանագրենք, որ ամբողջ տարածաշրջանում որպես այդպիսին քարտեզը փոխվել է, քաղաքական խաղացողները, դերերն ու դիրքերը ևս փոխվել են, և նոր իրողություններ կան։ Օրինակ՝ Իրանի լարվածությունն Ադրբեջանի հետ, ու չգիտեմ՝ ինչու են մեզ մոտ ուրախանում։ Այո, Իրանը մեր բարեկամ երկիրն է, բայց եկեք չմոռանանք, որ պատերազմի ժամանակ մեր բոլոր սահմանները փակել էին, և այն, ինչ տեղի ունեցավ մեզ հետ, հիմա դուրս է եկել ընդդեմ Իրանի։ Ադրբեջանն այս պատերազմում իր ունեցած առավելությամբ և գրանցած հաջողությամբ իր դիրքը փոխեց և այդ էյֆորիայի մեջ Իրանին է սպառնում, F16 ինքնաթիռներ տեղակայվեցին, ու գուցե դա ժամանակավոր է, բայց այս շարժը նախկինում չի եղել՝ մինչև այս պատերազմը։ Թուրքիայի դերն է բարձրացել։ Վրաստանն էլ փորձում է հայ-ադրբեջանական կոնֆլիկտի մեջ դառնալ պլատֆորմ, որ «Եկեք, իմ միջոցով խոսեք իմ տարածքում, ես միջնորդեմ», չնայած նրան, որ Վրաստանն էլ ներքին խնդիրներ ունի, ու այդ խնդիրներից զատ փորձում է միջնորդի դեր ստանձնել։ Բոլորը ձգտում են խաղից դուրս չմնալ, որովհետև մեծ խաղ է բացվել, բայց վերջում ինչ կլինի, ում ինչ կպարտադրեն, կարևոր է , որ մենք մեր հարցերը օր առաջ կարողանանք լուծել։

-Անդրադառնանք 3+3 ձևաչափին։ Կան երկրներ, որոնք կողմ են, որոշները՝ դեմ։ Ի՞նչ կասեք այդ մասին։ Արդյո՞ք դա առաջարկվում է Մինսկի խմբին՝ որպես այլընտրանք։

-Դա ընդամենը ֆորմատ է, և եկեք նշեմ ամենաթարմը, երբ վրացական կողմի հայտարարությունը եղավ։ Սկզբում իրենք ասել են, որ դեմ են ձևաչափին, հիմա ասում են՝ այո, կողմ ենք, և այն ֆորմատում ի վերջո, որտեղ մենք չենք ունենա հակակշռող բարեկամներ, կամ գոնե բոլորը չլինեն մեր դեմ, չպետք է առնչվենք որևէ ձևով։ Տարածաշրջանում հիմա հետևյալ իրավիճակն է. մենք լավ հարաբերություններ ունենք ՌԴ-ի հետ, Ադրբեջանը՝ Թուրքիայի հետ, մենք լավ հարաբերություններ ունենք Իրանի հետ, Ադրբեջանը՝ լավ հարաբերություններ չունի Իրանի հետ, մենք որոշակի լավ հարաբերություններ ունենք տարբեր ձևաչափերով Վրաստանի հետ, Ադրբեջանը լավ հարաբերություններ Վրաստանի հետ, մենք՝ վատ հարաբերություններ Թուրքիայի հետ։ Այսինքն՝ այդ ձևաչափում բոլոր խաղացողները միմյանց հետ խնդիրներ ունեն, որովհետև երկու երկիր հստակ արևմուտքից են Մինսկի խմբում, իսկ 3+3 ձևաչափում չկան արևմուտքից երկրներ։ Այսինքն՝ դա ավելի լայն ֆորմատ է, քան Մինսկի խումբը, և Մինսկի խումբը ՄԱԿ-ի Անվտանգության խորհրդից է, և որպես կանոն, գործողություններն անում են որևէ երկրի հաշվին։ Հիմա ՀՀ-ն պետք է ամեն բան անի, որ իր հաշվին տեղի չունենա որևէ իրադարձություն, որովհետև տարածաշրջանում ինչ փոփոխություն որ եղել է, տեղի է ունեցել մեր հաշվին, այսինքն՝ մենք խոցելի ենք ու տուժողը այս իրավիճակում, մեզ պետք է նաև որոշակի ժամանակ շունչ քաշելու և վերականգնվելու համար, որ կարողանանք հստակ մեր օրակարգը ներկայացնել։

-Վերադառնանք մեր ներքին խնդիրներին։ ԱԺ ընդդիմությունն ասում է, որ սկսելու է փողոցային պայքար, և ըստ իրենց՝ արտախորհրդարանական ուժերը պետք է նույնպես պայքարի օրակարգեր ձևավորեն։ Ինչո՞ւ չեք միանում խորհրդարանական ուժերի արտախորհրդարանական պայքարի օրակարգին։ Նրանք ձևավորում են ազգային դիմադրություն, որը, ըստ իրենց, կենսական անհրաժեշտություն է իշխանությանը հեռացնելու համար։

-Ճիշտն ասած՝ ես չգիտեմ, թե ի՞նչ պայքարի օրակարգի մասին է խոսքը, ընտրությունները բազաթիվ դասավորություններ են փոխել, և այս ընտրությունները որքանով որ անակնկալ էին, այնքանով էլ անակնկալ չէին։ Կա փաստ, թե ով ինչ ընտրություն է արել քարոզարշավի ժամանակ, և ըստ էության ընդդիմությունն իր մանդատը ստացել է իշխանությանը օր ու արև չտալու օրակարգով։ Մենք քարոզարշավին մասնակցել ենք համախմբման, համերաշխության, միասնականության, բոլորի ուժն ու ռեսուրսները մեկտեղելու և մեր ազգային օրակարգը բոլորով լուծելու համար ու պարտվել ենք։ Մենք չկանք այս խորհրդարանում, ժողովուրդը որոշել է, որ խորհրդարանում պետք է լինեն «Հայաստան» և «Պատիվ ունեմ» դաշինքները և «Իմ քայլը»։ Բոլորի ռեսուրսը մեկտեղելը, արտաքին ճակատում թշնամիներին տապալելն ու ոտքի կանգնելը չեն համընկնում իրենց օրակարգի հետ, և ես պայքար չեմ տեսնում։ Խորհրդարանում երկու հարցուպատասխան է եղել, և վարչապետի հարցուպատասխանի ժամանակ իրենցից որևէ մեկը, վարչապետի աչքերին նայելով, չի պահանջել նրա հրաժարականը, հիմա իրենց օրակարգն էր օր ու արև չտալը վարչապետին, որը տապալվեց։ Այսինքն՝ դա ի սկզբանե տապալված օրակարգ էր, կարող էին ասել, որ գնում են պետականաշինության գործին, հակակշիռներին կամ փոխզսպումներին, որը մենք էինք ասել։

-Եվ վերջում, Ձեզ անընդհան մեղադրում են, որ դուք համագործակցում էիք իշխանության հետ։

-Խորհրդարանը ձևավորվել էր 2019 հունվարի 14–ին և ես ամբիոնից ասել եմ, որ անիմաստ եմ համարում Աժ նախագահ առաջադրել և քվեարկել Արարատ Միրզոյանի օգտին, մեզ հետ քվեարկել է նաև ԲՀԿ-ն, որովհետև նոր էր եղել հեղափոխությունը և այդ ուժը ստացել էր յոթանասուներկու տոկոս ձայն։ Այսինքն՝ այն լեգիտիմ ուժ է եղել, և անիմաստ ենք համարել քվեարկել։ Մենք բաց ասել ենք, բայց այս ընդդիմությունը գաղտնի կերպով է քվեարկում, և օրինակ, Վահե Ղալումյանին ընտրում են հանձնաժողովի նախագահ, ինչպես նաև Էդուարդ Աղաջանյանին՝ կրկին որպես հանձնաժողովի նախագահ։ Հիմա բաց, հրապարակային և կառուցողական աշխատա՞նքն է՞ լավ, թե ժողովրդին մի բան ասել ու այլ բան անելը։ Ո՞րն է այդտեղ համագործակցությունը։ Պետականության հարցերի շուրջ միշտ էլ պետք է համագործակցել։