Ուղիղ եթեր
copy image url
Մշակույթ 2 շաբաթ առաջ - 21:44 28-01-2025

Վահան Տերյան, ինչպե՞ս երգեմ հիշատակը քո․ այսօր մեծ պոետի 140-ամյակն է

Ավ․ Իսահակյանին ու Հովհ․ Թումանյանին նկատի ունենալով՝ Տերյանը մի անգամ ասել էր․ «Ձեզանից հետո կամ պետք է նոր խոսք ասել կամ պետք է լռել»։

Նա եկել էր ասելու այդ նոր խոսքը։

Նրանից հետո հայ պոեզիան այլևս առաջվանը լինել չէր կարող։ Նա բյուրեղացրեց պոեզիայի լեզուն, ոճը, այն բարձրացրեց մի նոր մակարդակի։ Տերյանը առավ հայ դարավոր գրականության լավագույն ավանդները, յուրացրեց ռուս և եվրոպական գրականության նորություններն ու Ստեղծեց մի նոր երևույթ՝ ինքը ուսուցիչ դառնալով իր հաջորդների համար։

Այսօր մեծ պոետի ծննդյան 140-ամյակն է։

«Բանաստեղծի մեծությունը նրա հոգու խորության մեջ է, նրա ժողովրդի խորության մեջ է, նրա ժողովրդի էության մեջ, և դա պայմանավորում է նրա համամարդկայնությունը»,- մի առիթով ասել է Հովհաննես Շիրազը։



Վահան Տերյանի առաջին բանաստեղծական քայլերին հետևել և գնահատել են մեր գրականության երկու մեծերը՝ Ավետիք Իսահակյանն ու Հովհաննես Թումանյանը։

Իսահակյանը հիշում է, որ առաջին անգամ ծանոթացել է Տերյանի բանաստեղծություններին 1906 թ․, սակայն գրվածքները թույլ գործեր է համարել․ «Մի երեկո Վահանի ընկերը ինձ ասաց, թե Վահանը բանաստեղծություններ է գրում: Վահանը դողդոջ ձայնով կարդաց մի քանի հատ: Բնավ չհավանեցի, դժգույն բաներ էին, մեծ մասով իմ ոտանավորների, Թումանյանի և ուրիշների նմանություններ:

Բանաստեղծական տրամադրությամբ լցված մի երիտասարդ, լավագույն կերպով պատրաստված, տեղյակ հին ու նոր գրականության… և այսպիսի թույլ բաներ: Շատ հիասթափվեցի: Վահանը դեռ իրեն չէր գտել. հրաշքը դեռ տեղի չէր ունեցել:

․․․․1908 թվին, ամռանը Թիֆլիսում պատահեցի Վահանին: Պիտի հրատարակեր իր բանաստեղծությունների առաջին գրքույկը՝ «Մթնշաղի անուրջները»: Տպելուց առաջ Հ. Թումանյանի մոտ կարդացել էր ձեռագիրը, ուզեց ինձ մոտ էլ կարդալ՝ «անկեղծ կարծիքս» իմանալու համար: Հյուրանոցիս սենյակում ենք: Հուզված կարդում է ոտանավորները, մեկը մյուսի ետևից. քանի առաջանում է ընթերցումը, ավելի է հուզվում. ես սրտով և ուշով հետևում եմ ընթերցումին: Տետրակը չավարտած՝ ես անհամբերությունից մղված՝ գոչեցի. «Կեցցե՛ս, Վանիկ ջան, հրաշալի բաներ են, բյուրեղացած զգացումներ՝ անթերի ձևերի մեջ: Իսկական քնարերգությունը սա է- մաքուր լիրիկա»: Զարմացա, որ նախորդ ոտանավորներից այստեղ չկար:



Վահանի ներհուն աչքերը փայլատակեցին ուրախությամբ․

- Թումանյանն էլ շատ հավանեց: Երկուսիդ կարծիքը բացարձակ արժեք ունի ինձ համար: Այլևս քննադատությունից վախ չունեմ:

Երեկոյան եղա Հ. Թումանյանի մոտ և հիացմունքս հայտնեցի Վահանի բանաստեղծությունների նկատմամբ:

-Հա է՜, շատ դրուստ ես ասում: Շատ գեղեցիկ են և գրեթե մեր լիրիկայի մեջ բոլորովին նոր բաներ: Պատկերները թեև թույլ են և քիչ, բայց լեզուն՝ մաքուր զտված և արծաթե զանգի պես՝ հնչուն: Իմ ազդեցությունը բնավ չտեսա այնտեղ, բայց քո և Դերենիկի տրամադրությունների արձագանքը կարծես կա, մանավանդ՝ քո: Դու ի՞նչ ես կարծում, համենայն դեպս՝ մեր վերնատան մեջ պատվավոր տեղ ունի…

Երկու տարվա ընթացքում հրաշքը կատարվել էր, Վահանը գտել էր իրեն և արվեստի գաղտնիքը: Վահանի երևումով մեր քնարերգության մեջ մի նոր էջ բացվեց»:



Տերյանը ոչ միայն հանճարեղ բանաստեղծ էր, այլև խիզախ հանրային գործիչ, որի բոլոր ջանքերն ուղղված էին հայրենիքին օգնելուն։

Քչերը գիտեն, որ Երվանդ Քոչարը կրթություն է ստացել Տերյանի աջակցությամբ։ Հյուսիսային Կովկաս գործուղված ժամանակ Տերյանը հայ երիտասարդների էր հավաքագրում՝ Մոսկվա ուսման ուղարկելու համար։ Նրա ընտրած երիտասարդների մեջ էր նկարիչ, քանդակագործ Երվանդ Քոչարը։ Նա մինչ այդ Թիֆլիսում նկարչական կրթություն ստացել էր, բայց խառը ժամանակների պատճառով շարունակել չէր կարողացել։ Տերյանը նրան ուսումը շարունակելու պաշտոնական անցաթուղթ է տալիս, սովորեցնում, թե ինչպես վարվի, որ «սպիտակգվարդիականների» զորքի ձեռքը չընկնի։

Ամենից շատ դիտված

15:50 Լճաշենցի 51-ամյա կինը խոստովանել է, որ ծծմբաթթուն ինքն է լցրել 24-ամյա տղայի վրա․ վերջինը մահացել է
20:12 Զավակդ կամաչեր՝ իմանալով, որ իր հայրը համասեռամոլ գոյանքի շինծու գործարքներին է տուրք տվել. Քյոխ
18:00 Պատրա՞ստ եք ներողություն խնդրել ձեր թիմակցի ճղճիմ խոսույթի համար․ Լևոն Քոչարյանը՝ Նիկոլ Փաշինյանին
15:28 Ո՞վ է պատասխան տալու նրա մահվան համար․ Տիգրան Արզաքանցյանի կինը լացում է
22:03 Եթե գույքահարկը չեք կարողանում տալ, ձեր բնակարանը վարձով տվեք, գնացեք գյուղ. Փաշինյան
21:05 Տո ո՞վ են որ. Ագնեսա Խամոյանի հարցին պատասխանելիս Փաշինյանը կորցրեց ինքնատիրապետումը
15:20 Սոցապը վտարում է արցախցիներին․ գազն ու հոսանքն անջատել են, հացից զրկել, ասում են՝ շենքը պետք է ազատեք
08:50 Լույս չի լինի Երևանի ու մարզերի մի շարք հասցեներում
16:54 Արտաշատում «Opel»-ով վրաերթի է ենթարկել 3 հետիոտնի, որոնցից 2-ը՝ անչափահաս. shamshyan.com
18:44 Գյումրի-Հովիտ երթուղին սպասարկող «ГАЗель»-ն այրվել է. shamshyan.com