«Հաղորդակցության բացակայությունը բերում է և՛ կոնֆլիկտների, և՛ հասարակության բևեռացվածության». ամփոփում՝ մասնագետի հետ. Փաստ

«Փաստ»օրաթերթը գրում է

Շարունակելով տարեվերջյան ամփոփումների շարքը՝ այս անգամ զրուցել ենք Հայկական Փի Ար ասոցիացիայի նախագահ, ԵՊՀ ժուռնալիստիկայի ֆակուլտետի դոցենտ, բ. գ. թ. Աստղիկ Ավետիսյանի հետ ԶԼՄ-ներին առնչվող նախագծերի, պետական գերատեսչությունների ու պաշտոնյաների աշխատանքի մասին և ոչ միայն: Ավետիսյանը նախ խոսում է հետաքրքիր մի պրոցեսի մասին:

«Երկրի ղեկին գտնվող վարչապետը մասնագիտությամբ լրագրող է, իր թիմում աշխատողների մեծ մասը եղել են գործող լրագրողներ, և թվում էր, թե 2018 թ.ին ձևավորված իշխանությունը ԶԼՄ-ների թափանցիկության և համագործակցության մեխանիզմներ է մշակելու և ապահովելու է դրանց ամբողջական գործունակությունը: Բայց ստացվեց այնպես, որ յուրաքանչյուր իրավիճակում, կարծես թե, սահմանափակվեցին և՛ լրատվամիջոցների հնարավորությունները, և՛ օրենսդրական նախագծերը չնպաստեցին դրանց բարելավմանը, և՛ ոլորտը բարեփոխելուն ուղղված քայլերն, ընդհակառակը, խաթարեցին դրանց բնականոն ընթացքը: Ամփոփելով տարին՝ պետք է արձանագրենք, որ բոլոր այն օրենսդրական նախաձեռնությունները, որոշումները, որոնք քննարկվել են, կյանքի կոչվել, ամբողջական հետազոտման փուլ չեն անցել: Ընդհանրապես, չի ուսումնասիրվել հանրային ու մասնագիտական կարծիքը, հատ ու կենտ դեպքերում գուցե եղել են ինչ-որ քննարկումներ, բայց դրանք չեն բխել անհրաժեշտությունից, որովհետև միայն ընդհանուր իրավիճակն ամբողջապես ուսումնասիրելուց հետո կարող ենք հասկանալ, թե որտեղ ինչ խնդիր ունենք: Բոլոր որոշումները, նախագծերը, որոնք կայացվել են, ըստ էության, մարդկանց որոշակի շրջանակի համար են: Տպավորություն է ստեղծվում, որ սուրճի սեղանի շուրջ քննարկումների արդյունքում որոշակի նախաձեռնություններով են հանդես գալիս, մասնագիտական, փորձագիտական կարծիքները հաշվի չեն առնվում, հետազոտություններ չեն իրականացվում»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է Ավետիսյանը:

Վերջին շրջանում բավականին շատացել են լրատվամիջոցների՝ անպատասխան մնացած հարցումները, մենք ևս բացառություն չենք. օրինակ՝ ՊՆ-ի հետ օրեր շարունակ չկարողացանք կապ հաստատել նաև հեռախոսով: Շատ են դեպքերը, երբ լրատվամիջոցի՝ օպերատիվություն պահանջող հարցի դեպքում ևս պետական մարմինը գրավոր հարցում է պահանջում: Արդարության համար պետք է ասել՝ ներկա իշխանությունների կողմից այդքան անվանարկված «նախկինում» նման դեպքերը խիստ հազվադեպ բնույթ էին կրում: «Պետական գերատեսչություններն իրենց հաղորդակցությունն ընդհանուր առմամբ շատ վատ են իրականացնում, հետադարձ կապի առկայությունը, կարծես թե, բացառված է, հատ ու կենտ դեպքերում է միայն որոշակի արձագանք լինում: 2018 թ.-ից սկսած մամուլի քարտուղարի ինստիտուտը Հայաստանում վերացավ: Հիմա չկան մամուլի այն քարտուղարները, որոնք կամուրջ են կառավարության և հասարակության, բարձրաստիճան պաշտոնյայի և ԶԼՄ-ի միջև: Մինչդեռ պետք է կամուրջ դառնային, տեղեկատվություն փոխանցեին, պարզաբանեին խնդիրները, հետադարձ կապն ապահովեին: Այս ինստիտուտը կորցրեցինք, որովհետև տարբեր պաշտոններում նշանակվեցին գործից անտեղյակ մարդիկ, և այս ոլորտը խորհրդատվական մակարդակից հասցվեց զրոյական մակարդակի: Մյուս կողմից՝ եթե պետական կառույցները, որոնք հասարակությանը ծառայություններ մատուցողն են, չեն իրականացնում իրենց գործառույթները, հետևաբար ասելիք չունեն: Հաղորդակցության բացակայությունը բերեց նրան, որ ներկայումս հասարակության մեծ մասը չի վստահում իշխանությանը:

Ընտրված իշխանությունը պարտավոր է հաշվետու լինել հասարակությանը, բայց դա չենք տեսնում: Մյուս կարևոր խնդիրը՝ երբ մարդը որևէ հարց կամ խնդիր ունի, չգիտի՝ ուր դիմել: Դեռ մի քանի տարի առաջ էինք արձանագրել, որ մարդկանց իրազեկվածության մակարդակը ցածր է, բայց գնալով ավելի է ցածրանում, որովհետև պետական կառույցներն իրենց գործառույթները հստակ չեն իրականացնում: Այս պահին քաոսում ենք: Առողջապահական, ռազմական-պաշտպանական համակարգերում քաոս է, մարդիկ անվտանգության երաշխիքներ չունեն, կրթական ոլորտում ևս քաոս է, ամեն օր մի որոշում է կայացվում, իսկ դրանք չեն բխում բուն օրակարգից: Հիմնական խնդիրները թողած՝ վերին, ավելի տեսանելի հատվածում գտնվող ինչ-որ հարցերի քննարկմամբ ենք զբաղված, մինչդեռ համակարգային լուծումներ չունենք: Հասարակությունը չի տեսնում այն ապագան, որ կարող էր տեսնել մի քանի տարի առաջ, չգիտի՝ երկու տարի հետո ինչ կլինի իր երկրի հետ, և ինքը որտեղ կլինի: Հաղորդակցության բացակայությունը բերում է և՛ կոնֆլիկտների, և՛ հասարակության բևեռացվածության»,-նշում է մեր զրուցակիցը:

Ավետիսյանն ընդգծում է՝ մարդկանց մոտ ձևավորված ատելությունը, իրար նկատմամբ անհանդուրժողական վերաբերմունքը, պետական պաշտոնյաների, քաղաքական գործիչների ոչ ադեկվատ վերաբերմունքը ԶԼՄ-ների նկատմամբ պատճառահետևանքային կապեր են: «Ստացվում է՝ ռազմավարական հաղորդակցությունն այդպես էլ չկայացավ, հասարակությունն այդպես էլ չի ստանում իրեն անհրաժեշտ տեղեկությունը: Եթե վերջին տարիների հաղորդակցության որոշակի փուլ գնահատելու լինենք, կարող ենք ասել, որ մանիպուլ յացիոն տեխնոլոգիաներն ամեն վայրկյան պրոֆեսիոնալ մակարդակի են հասցվում: Յուրաքանչյուր մեկը, ով ունի ռեսուրս, կարողանում է փոխել իրավիճակը, տալ այնպիսի տեղեկատվություն, որն իրեն է հարմար, ոչ թե բխում է տվյալ ոլորտից, համակարգից կամ կառույցից: Էլ չեմ խոսում արտաքին քաղաքական դաշտի մասին. դրսից եկող տեղեկատվությունը, ուղերձները, որոնք հղում են մեզ, թողնում ենք անպատասխան, բայց ներսում համարձակ ուղերձներ ենք հղում մեր բնակիչներին և համարում, որ շատ կարևոր գործ ենք անում:

ԱԺ-ի նիստերը նայելիս ամոթի քող է իջնում, այն վերաբերմունքը, ցինիզմը, որ տեսնում ենք, փոխում է մակարդակը, արժեքները: Ժամանակին տարբեր պաշտոններում ոլորտի «գիգանտներն» էին, մարդիկ ճանապարհ էին անցնում, հասնում որոշակի մակարդակի, հարգանքի էին արժանի, կապ չուներ քաղաքական կողմնորոշումը: Իսկ հիմա մեկը կարող է քնից արթնանալ, և իր կենսագրությունն, օրինակ՝ սկսվի փոխնախարարի պաշտոնից: Խոսեցինք պետական գերատեսչությունների մասին և պետք է արձանագրենք, որ միակ պաշտոնյան, որը գրագետ աշխատում է լրատվամիջոցների և հասարակության հետ, և այդ մասին փաստում են նաև մեր ուսումնասիրությունները, Մարդու իրավունքների պաշտպան Արման Թաթոյանն է: Նա հրապարակային է գործում, ամեն անգամ կատարած աշխատանքի վերաբերյալ հաշվետվություն ներկայացնում, փորձում է նույնիսկ իր գործառույթներից ավելին անել, որովհետև հասկանում է՝ երկրում այլևս չկա մի պաշտոնյա, որը կարող է տարբեր հարցերի շուրջ թե՛ ներքին, թե՛ արտաքին դաշտում որոշակի գործառույթներ իրականացնել»,ասում է Հայկական Փի Ար ասոցիացիայի նախագահը:

Ակնհայտ է նաև այս շրջանում որոշ պաշտոնյաների բացահայտ քամահրական վերաբերմունքը լրագրողների և լրատվամիջոցների նկատմամբ, հարցերին կամընտրական պատասխանելու միտումը ևս: «Սա հատուկ վերաբերմունք է՝ ուղղված լրատվամիջոցների ներկայացուցիչներին, նշանակում է, որ այս իշխանությունն այդպես էլ չհասկացավ չորրորդ իշխանության դերը, նշանակում է՝ իրենք չգիտեն այն մասին, որ հանրային, քաղաքական գործիչը, որն իշխանություն է ներկայացնում, պարտավոր է պատասխանել լրատվամիջոցի հարցին՝ անկախ նրանից, թե քաղաքական որ ուժին է այն պատկանում: Ո՞վ է իրավունք տվել պատգամավորին որևէ լրատվամիջոցի հարցին չպատասխանել: Սա դաստիարակության, էթիկայի հարց է: Հաջորդիվ՝ իրենք չգիտեն, թե այդ պաշտոնում ինչ գործառույթներ ունեն, բացի դա, ուղղակի անհարգալից վերաբերմունք է: Սա նաև նրա արդյունքն է, որ մարդիկ, որոնք հայտնվել են ԱԺ-ում, այդքան արժեք չեն ունեցել, ընտրվել են Ն. Փաշինյանի անվան շնորհիվ, դրա համար չեն գիտակցում, թե որտեղ են և ինչ հարցերի պետք է պատասխանեն»,-հավելում է մեր զրուցակիցը:

Զրույցի ավարտին մասնագետն ասում է՝ ցավոք, մեր ոլորտի հետ կապված լավատեսական որևէ արձանագրում անել չենք կարող, չենք կարող ասել, որ որևէ ուղղությամբ դրական տեղաշարժ ենք ունեցել: «Սա հետևանք է նաև նրա, որ անտարբեր ենք դարձել ամեն ինչի նկատմամբ: Ամեն մեկն իր ընտանիքի ամրության մասին է մտածում, բայց չէ՞ որ երկիրն էլ մի ամբողջ ընտանիք է»,-եզրափակում է Աստղիկ Ավետիսյանը:

Մանրամասները՝ «Փաստ» օրաթերթի այսօրվա համարում