Մշակույթ
5 ամիս առաջ - 21:15 04-12-2023
Մանուկի մը պես կու լայի․ Վիլյամ Սարոյան և Չարլի Չապլին
1936 թվականի հոկտեմբերին Վիլյամ Սարոյանը, իմանալով, որ իր լավագույն բերեկամը՝ Ռուբեն Մամուլյանը, որը գործերով դեռևս ամռանը մեկնել էր Թիֆլիս և Երևան, վերադարձել է, այցելում է նրան՝ Հայաստանի մասին տեղեկություններ իմանալու նպատակով։ Ահա այստեղ էլ՝ Ռուբեն Մամուլյանի հարկաբաժնում, Սարոյանը հանդպիպում է Չարլի Չապլինին։ Տեսնելով նրան՝ մի պահ կարկամում և դռների արանքում որոշ ժամանակ կանգնած է մնում։ Ռ. Մումուլյանը, տեսնելով հայրենակցի շփոթմունքը, նրան ներս է հրավիրում և ծանոթացնում Չարլիի հետ։
Նյու Յորքի այն համեստ կացարանը, ուր բնակվում էր Չարլի Չապլինը, գտնվում էր Վ. Սարոյանի կացարանի հարևանությամբ։ Ամեն երեկո, երբ Չարլին վերադառնում էր նկարահանումներից, տունդարձի ճանապարհին գրեթե միշտ հանդիպում էր Սարոյանին, որը սովորություն ուներ երեկոները մեն-մենակ շրջել փողոցներով, տեսնել հոգսաշատ մարդկանց, նրանց հոգսն ու ցավը հասկանալ։ Հաճախ նրանք շրջում էին փողոցներով և տեսնում կյանքից հոգնած մարդկանց, որոնց Չապլինը սիրով բարևում էր, երբեմն կատակում նրանց հետ։
Սարոյանի սերը դեպի դրամատուրգիա, ինչ խոսք, գալիս է Չարլի Չապլինից։ Մինչև նրան հանդիպելը՝ Սարոյանը գրում էր արձակ գործեր։ 1930-ականների վերջին Սարոյանը գրեց իր առաջին թատերգությունները, որոնք հաստատեցին նրա տեղը ամերիկյան դրամատուգիայում։ Երկար տարիներ, մինչև Չապլինի մահը, շարունակվել է նրանց բարեկամությունը։
Սարոյանը հաճախ էր Չապլինին պատմում իր երկրի, իր ժողովրդի մասին, վերջինս ցանկություն էր հայտնել լինել այնտեղ, էլ ավելի մոտիկից ծանոթանալ հինավուրց այս երկրի և նրա մարդկանց հետ։ Սարոյանը խոստացել էր նրան տանել իր երկիրը։
1943 թվականին Սարոյանի կնոջ՝ Քերոլի խնդրանքով մեկնում է Նյու Յորք ՝ Մարկուսի հայրական հարկի տակ նշելու Քերոլի ծննդյան տարեդարձը (Չարլզ Մարկուսը Քերոլի որդեգիրն էր)։ Քերոլի հրավերով այստեղ էին հավաքվել ինչպես Սարոյանի, այնպես էլ Քերոլի լավագույն ընկերերներն ու բարեկամները, որոնց թվում էին Չարլի Չապլինը, Ունա Օնիլը։ Ահա այսպես էլ Չապլինը ծանոթանում է Ունայի հետ, որը հետագայում դարձել է նրա կինը։
1952 թվականին, երբ Չապլինին իր նկարահանած «Մսյո Վերդու», «Բեմի լույսերը» ֆիլմերի համար վտարում են ԱՄՆ-ից, Սարոյանը խորապես վշտանում է, անմիջապես կապվում է Չապլինի հետ, նրան առաջարկում իր օգնությունը և փորձում նրան դուրս բերել հոգեկան ծանր վիճակից։
1952-1954 թթ. Չապլինը ընտանիքով ապաստանում է Շվեյցարիայում, 1955 թվականին տեղափոխվում Լոնդոն։ Երկար տարիներ Սարոյանն ու Չապլինը չեն հանդիպում։ Սարոյանը միշտ հետաքրքրվում էր Չապլինից։
Մի օր պատահաբար Սարոյանը հյուրանոցի պատուհանից նկատեղց մի ծերունու՝ ձեռքին ձեռնափայտ, որը արագ-արագ պտտեցնելով քայլում էր։ Անմիջապես ճանաչելով՝ կանգնեցրել էր Չապլինին և ողջ օրը նրանք զրուցել են այն հյուրանոցում, որտեղ Սարոյանն էր բնակվում։ Դրանից հետո չեն տեսնվել։ Երկու տարի հետո Սարոյանը մամուլից տեղեկացել է, որ մահացել է Չարլի Չապլինը։
«Մանուկի մը պես կու լայի»,-ասել է Սարոյանը։
Նյու Յորքի այն համեստ կացարանը, ուր բնակվում էր Չարլի Չապլինը, գտնվում էր Վ. Սարոյանի կացարանի հարևանությամբ։ Ամեն երեկո, երբ Չարլին վերադառնում էր նկարահանումներից, տունդարձի ճանապարհին գրեթե միշտ հանդիպում էր Սարոյանին, որը սովորություն ուներ երեկոները մեն-մենակ շրջել փողոցներով, տեսնել հոգսաշատ մարդկանց, նրանց հոգսն ու ցավը հասկանալ։ Հաճախ նրանք շրջում էին փողոցներով և տեսնում կյանքից հոգնած մարդկանց, որոնց Չապլինը սիրով բարևում էր, երբեմն կատակում նրանց հետ։
Սարոյանի սերը դեպի դրամատուրգիա, ինչ խոսք, գալիս է Չարլի Չապլինից։ Մինչև նրան հանդիպելը՝ Սարոյանը գրում էր արձակ գործեր։ 1930-ականների վերջին Սարոյանը գրեց իր առաջին թատերգությունները, որոնք հաստատեցին նրա տեղը ամերիկյան դրամատուգիայում։ Երկար տարիներ, մինչև Չապլինի մահը, շարունակվել է նրանց բարեկամությունը։
Սարոյանը հաճախ էր Չապլինին պատմում իր երկրի, իր ժողովրդի մասին, վերջինս ցանկություն էր հայտնել լինել այնտեղ, էլ ավելի մոտիկից ծանոթանալ հինավուրց այս երկրի և նրա մարդկանց հետ։ Սարոյանը խոստացել էր նրան տանել իր երկիրը։
1943 թվականին Սարոյանի կնոջ՝ Քերոլի խնդրանքով մեկնում է Նյու Յորք ՝ Մարկուսի հայրական հարկի տակ նշելու Քերոլի ծննդյան տարեդարձը (Չարլզ Մարկուսը Քերոլի որդեգիրն էր)։ Քերոլի հրավերով այստեղ էին հավաքվել ինչպես Սարոյանի, այնպես էլ Քերոլի լավագույն ընկերերներն ու բարեկամները, որոնց թվում էին Չարլի Չապլինը, Ունա Օնիլը։ Ահա այսպես էլ Չապլինը ծանոթանում է Ունայի հետ, որը հետագայում դարձել է նրա կինը։
1952 թվականին, երբ Չապլինին իր նկարահանած «Մսյո Վերդու», «Բեմի լույսերը» ֆիլմերի համար վտարում են ԱՄՆ-ից, Սարոյանը խորապես վշտանում է, անմիջապես կապվում է Չապլինի հետ, նրան առաջարկում իր օգնությունը և փորձում նրան դուրս բերել հոգեկան ծանր վիճակից։
1952-1954 թթ. Չապլինը ընտանիքով ապաստանում է Շվեյցարիայում, 1955 թվականին տեղափոխվում Լոնդոն։ Երկար տարիներ Սարոյանն ու Չապլինը չեն հանդիպում։ Սարոյանը միշտ հետաքրքրվում էր Չապլինից։
Մի օր պատահաբար Սարոյանը հյուրանոցի պատուհանից նկատեղց մի ծերունու՝ ձեռքին ձեռնափայտ, որը արագ-արագ պտտեցնելով քայլում էր։ Անմիջապես ճանաչելով՝ կանգնեցրել էր Չապլինին և ողջ օրը նրանք զրուցել են այն հյուրանոցում, որտեղ Սարոյանն էր բնակվում։ Դրանից հետո չեն տեսնվել։ Երկու տարի հետո Սարոյանը մամուլից տեղեկացել է, որ մահացել է Չարլի Չապլինը։
«Մանուկի մը պես կու լայի»,-ասել է Սարոյանը։
Ամենից շատ դիտված
11:37 Արթուր Չախոյանին ծեծել են, ապա բերման ենթարկել․ Մարինա Խաչատրյանը մանրամասներ է հայտնում
20:31 Կրակոցներ՝ Հրազդան քաղաքում․ կան զոհեր և վիրավոր․ մահացածներից մեկը քրեական հեղինակություն է․ shamshyan.com
22:12 Գնե՛լ Սանոսյան, այդ ծառայությունդ էժան չի՛ նստելու. Բագրատ Սրբազան
19:17 Երևանի բժշկական կենտրոններից մեկում 47-ամյա ծննդկան է մահացել. shamshyan.com
00:19 «Nissan Tida»-ում տեղի է ունեցել պայթյուն՝ հրդեհի բռնկումով. ավտոմեքենան վերածվել է մոխրակույտի․ shamshyan.com
12:06 Խափանվել է «թուրքական» կուսակցության հիմնադրումը Հայաստանում. կան ձերբակալվածներ․ հայտարարություն
22:46 Ուզում ենք ստին զգետնել, պարտության մատնել, ուզում ենք, որ ճշմարտությունը հաղթանակի․ Բագրատ Սրբազան
20:02 Արծվաշենը պետք է վերադարձվի Արծվաշենում ծնված սերունդների կենդանության օրոք․ Կարեն Հեքիմյան
19:40 Բագրատ Սրբազանն ամփոփեց օրվա հանդիպումների արդյունքները և ներկայացրեց առաջիկա անելիքները
21:34 Բագրատ Սրբազանը կոչ ուղղեց Լեո Նիկոլյանին՝ դադարեցնել հացադուլը
Ձեզ գուցե հետաքրքրի
հետադարձ կապ
սոց․ ցանցեր
Կայքում հրապարակված նյութերը պարտադիր չէ, որ արտահայտեն oragir.news-ի խմբագրության տեսակետը: