«Դա իրականությանը չի համապատասխանում, քանի որ միջազգային բազմաթիվ ակտերով կանխիկ վճարումը չի կարող առ ոչինչ ճանաչվել։ Այսինքն՝ ենթադրենք՝ տուն եմ առել և տան համար չեմ վճարել անկանխիկ, չի կարող այդ պայմանագիրը առ ոչինչ ճանաչվել, դատական կարգով նման հիմքեր չեն կարող լինել։ Նման հիմքեր չկան․ ո՛չ միջազգային օրենսդրությունն է թույլ տալիս, ո՛չ էլ մեր ներկա օրենսդրությունը»։ Այս մասին
Օragir.news-ի հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը՝ անդրադառնալով մեր այն դիտարկմանը, թե Նիկոլ Փաշինյանը պնդում է, որ հուլիսի 1-ից բնակարանների և ավտոմեքենաների առքուվաճառքի կանխիկ իրականացման դեպքում ձեր գործարքը կարող է առ ոչինչ համարվել։
Հիշեցնենք՝ հուլիսի 1-ից այլևս բնակարանների և ավտոմեքենաների առքուվաճառք կանխիկ դրամով չի իրականացվելու. բոլոր գործարքները պետք է լինեն անկանխիկ եղանակով։ Եթե որևէ պարագայում կանխիկ վճարումներով տեղի կունենա գործարք, և չի արձանագրվի անկանխիկ փոխանցումը, դա կարող է հետագայում գործարքը առ ոչինչ ճանաչելու հիմք դառնալ։
«Ակնհայտ է, որ այս որոշումը լավ նպատակ է հետապնդում։ Անկանխիկ գործարքների թիվը ավելացնելը, անշուշտ, ողջունելի և կարևոր է, բայց դրան հասնելու համար Կառավարությունն ու Կենտրոնական բանկը պետք է բնակչությանը նախապատրաստեն, ստեղծեն համապատասխան նախադրյալներ, օրենսդրական դաշտը կարգավորեն և բարելավեն ծառայությունների գները, բայց քանի որ չի արվել, այս ամենի հետևանքով լրացուցիչ ծախսերը, որ առաջանալու են, դրվելու են բնակչության և բիզնեսի վրա»,- մեզ հետ զրույցում ասաց տնտեսագետ Սուրեն Պարսյանը։
Իսկ մեր այն հարցին, թե ինչպես է իրականացվելու այդ գործընթացը, և ինչ բացասական հետևանքներ կարող է ունենալ բնակչության վրա, Պարսյանն ասաց. «Գաղտնիք չէ, որ մարդիկ Հայաստանում բնակարան և ավտոմեքենա վաճառելիս գնի շուրջ համաձայնության են գալիս արտարժույթով՝ դոլարով։ Հիմա ստացվում է, որ հուլիսի 1-ից այդ դոլարը պետք է դարձնեն դրամ փոխանցեն բանկով, մյուս կողմը այդ դրամը սարքի դոլար, հանի բանկից։ Այսինքն՝ այս փոխանցման ամբողջ ընթացքում ծախսեր են առաջանում։ Արտարժույթի փոխանակման դեպքում է ծախսեր առաջանում՝ 1-4 դրամ, ինչպես նաև կանխիկացման ժամանակ, այսինքն՝ երբ որ վաճառողը դրամը կանխիկացնի, այդ ժամանակ պահանջվելու է միջնորդավճար, այսինքն՝ այս ամենի արդյունքում լրացուցիչ ծախս է առաջանալու անձանց համար»։
Մեր հարցին, թե կողմերը պատրա՞ստ են այդ անկանխիկ փոխանցման գործընթացին, Պարսյանը ասաց. «Բիզնեսը որպեսզի անկանխիկ գործարքի անցնի, պետք է ունենա Postterminal, որպեսզի կարողանան քարտով վճարել։ Նոր սերնդի ՀԴՄ-ները ունեն այդպիսի հնարավորություն, սակայն Կենտրոնական բանկը մինչ օրս չի կարողացել նոր սերնդի ՀԴՄ-ների մեջ տեղադրել համապատասխան չիպերը, որոնք թույլ կտան այդ սարքերը օգտագործել որպես փորձ, այսինքն՝ լրացուցիչ սարքեր չառնեն, ՀԴՄ-ների սարքով քարտեր սպասարկեն։ Հիմա, օրինակ, բիզնեսները պետք է 300.000-ից ավելի փոխանցումները քարտով անեն, բայց քարտ սպասարկող մեքենաները չունեն, և բնականաբար խնդիր է առաջանում տնտեսության, բիզնեսի համար, պետք է ասեն՝ գնացեք բանկ կամ օրենքը խախտեն»։
Հարցրինք նաև, թե ում վրա է դրված այս ամբողջ գործառույթի վերահսկողությունը, Պարսյանն ասաց. «Այս ամենի վերահսկողությունը դրված Է ՊԵԿ-ի վրա, այսինքն՝ ՊԵԿ-ը պետք է վերահսկի, որ անկանխիկ գործարքներ չարվեն, բայց ակնհայտ է, որ ՊԵԿ-ը չունի բավարար ռեսուրսներ, վերահսկողական լծակներ, որ կարողանան այս ամենը վերահսկել, կարգավորել, ինֆորմացիա ստանալ, թե տուն ես վաճառել, այդ վաճառքի ժամանակ կանխի՞կ է վճարումը, թե՞ անկանխիկ։ Շատ հեշտությամբ մարդիկ կարող են առքուվաճառքի գործարքը ձևակերպել որպես նվիրատվություն և ընդհանրապես բանկային փոխանցում չանել։ Օրենքը թույլ է տալիս նաև նվիրատվություն անել»,- ասաց Պարսյանը։