Ինչո՞ւ է Գրենլանդիան կարևոր և ինչո՞ւ է հարկավոր Թրամփին

ԱՄՆ նախագահ Դոնալդ Թրամփն իր նախագահական առաջին ժամկետի ավարտին փորձում էր գնել Գրենլանդիան, սակայն Դանիան հրաժարվեց վաճառել, ինչպես 80 տարի առաջ։ Այժմ Թրամփը կրկին բարձրացնում է այս հարցը՝ Սպիտակ տուն վերադառնալուց առաջ։ Վերջին 5 տարում մոլորակի ամենամեծ կղզու ռազմական և տնտեսական նշանակությունը միայն աճել է: Այս ամենի պատճառը գլոբալ տաքացումը, Ուկրաինայի դեմ ռուսական ագրեսիան և ԱՄՆ-ի գլխավոր մրցակից Չինաստանի ռազմատնտեսական դիրքերի ամրապնդումն է, հայտնում է BBC-ին ։

Ինչո՞վ Թրամփին այդքան գրավեց Գրենլանդիան

Կղզու տարածքի ավելի քան 80%-ը պատված է սառույցով։ Բնակչությունը կազմում է գրեթե 60 հազար մարդ։ Բայց ափերի մոտ շատ ձուկ կա։ Գրենլանդիան ունի նավթ, ուրան և հազվագյուտ հողային մետաղներ՝ նեոդիմ, պրազեոդիմ, դիսպրոզիում և տերբիում։ Դրանք կենսական նշանակություն ունեն ժամանակակից բարձր տեխնոլոգիական արդյունաբերության համար, սակայն ավելի քան 70%-ն արդյունահանվում է Չինաստանում, որի հետ ԱՄՆ-ն արդեն 8 տարի առևտրային պատերազմի մեջ է, իսկ Թրամփը սպառնում է մեծացնել ճնշումը։ Ի պատասխան Թրամփի սպառնալիքների՝ Չինաստանը դեկտեմբերին սահմանափակեց գալիումի, գերմանիումի և անտիմոնի մատակարարումներն ԱՄՆ։ ԱՄՆ-ն մոլորակի ամենահարուստ երկիրն է, բարձր տեխնոլոգիաների համաշխարհային առաջատարը և նավթի ամենամեծ արտադրողն աշխարհում: Այս դափնիները պահպանելու համար Գրենլանդիան հարմար է ԱՄՆ-ին։ Հենց սրա մասին է խոսում Թրամփը։

«Գրենլանդիան ԱՄՆ-ին պետք է տնտեսական անվտանգության համար»,-ասել է Թրամփը։

Կղզին գտնվում է ռազմավարական նշանակություն ունեցող Արկտիկայի տարածքում: Գրենլանդիայով անցնում է Եվրոպայից Հյուսիսային Ամերիկա ամենակարճ ճանապարհը, և աշխարհագրորեն այն շատ ավելի մոտ է վերջինիս, թեև եվրոպական Դանիայի ինքնավար տարածքն է։ ԱՄՆ-ն կղզում ռազմաբազա ունի ԽՍՀՄ-ի հետ Սառը պատերազմի ժամանակներից ի վեր։ Իսկ Պենտագոնը դեմ չէ Արկտիկայում իր ներկայության ընդլայնմանը՝ Չինաստանին ու Ռուսաստանին հակազդելու համար։

Ատլանտյան օվկիանոսի հատվածը Գրենլանդիայի, Իսլանդիայի և Մեծ Բրիտանիայի միջև (Ֆարերա-Իսլանդական սահման կամ GIUK) ծովում պաշտպանության հիմնական գիծն է Ռուսաստանի և Եվրոպայի միջև ռազմական հակամարտության դեպքում:
«GIUK-ը, թերևս, ՆԱՏՕ-ի ամենակարևոր կետն է համաշխարհային օվկիանոսում։ Այս գիծը պետք է վերահսկվի, իսկ պատերազմի դեպքում՝ կարողանա պաշտպանել ծովային ուղիները՝ ԱՄՆ-ից Եվրոպա զորք և զինտեխնիկա մատակարարելու համար»,-ասում է բրիտանացի ռազմական վերլուծաբան Մայք Մարտինը։

Օվկիանոսի այս նույն տարածքն առանցքային նշանակություն ունի առևտրային նավատորմի համար։ Վերջին տասնամյակը եղել է ամենաթեժը պատմության մեջ, և գլոբալ տաքացումը հրատապ է դարձնում Արկտիկայի առևտրային ճանապարհի գաղափարը:

Թրամփը ժառանգական անշարժ գույքի մշակող է։ Ամբողջ կյանքում հող է գնել, տներ կառուցել, բնակարաններ վաճառել։ Այնուամենայնիվ, Գրենլանդիայի գնման հարցում Թրամփի անձնական շահերը չեն սահմանափակվում միայն փողով։ Գրենլանդիայի գնումը թույլ կտա նրան մտնել պատմության մեջ՝ նախագահներ Էնդրյու Ջոնսոնի և Թոմաս Ջեֆերսոնի հետ միասին, ովքեր ԱՄՆ-ի համար գնել են Ալյասկան և Լուիզիանան:

Ի՞նչ արժե կղզին

Տարածքները, այն էլ մարդկանց հետ, վաղուց չեն վաճառվում, ուստի շուկայական գինը որոշելը հեշտ չէ։

Ջեֆերսոնը 19-րդ դարի սկզբին 15 միլիոն դոլարով գնեց Լուիզիանան ֆրանսիացիաներին, իսկ կես դար անց Ջոնսոնն Ալյասկան գնեց ռուսներից կես գնով։ Թրումենը 1946 թվականին Դանիային առաջարկել է 100 մլն։

Այս գումարով այսօր Մանհեթենում անգամ տուն գնելն է անհնար։ Ավելի խելամիտ կլինի դիտարկել ԱՄՆ-ում ոչ գյուղատնտեսական հողերի ընթացիկ գները: Այդ դեպքում Լուիզիանայի տարածքը, որը համեմատելի է Գրենլանդիայի հետ, կարժենա առնվազն 1 տրիլիոն դոլար: Իսկ արկտիկական կղզու տնտեսական ու ռազմավարական ներուժը հաշվի առնելով՝ գինը կարող է մի քանի անգամ ավելի բարձր լինել։ Ճիշտ է, Դանիան չի պատրաստվում ոչինչ վաճառել, և նրան փող պետք չէ։ Այն գտնվում է Դանիայի վերահսկողության տակ ավելի քան 300 տարի։