Մեծ սար, անգին գոհար Լեոյին
Մշակույթ
2 տարի առաջ - 22:00 14-04-2023
Ռուս գրող Անդրեյ Բիտովը գրել է․ «Հայաստանում չկար մի տուն, որտեղ ես չտեսնեի այդ հաստափոր գիրքը, որի կազմին կար երեք տառ՝ Լեո»։
Հավանաբար գրողը նկատի է ունեցել Լեոյի «Հայոց պատմություն» աշխատությունը, որի շնորհիվ մեր բազմադարյան ժողովրդի պատմությունն իսկապես մուտք գործեց ամեն հայի տուն։ Միքայել Չամչյանի եռահատոր «Հայոց պատմությունից» հետո Լեոյի ֆունդամենտալ աշխատությունը գիտական ամենաազդեցիկ խոսքն էր հայ ժողովրդի պատմության մասին։
Այսօր պատմաբան, գրող, գրականագետ, հրապարակախոս, պրոֆեսոր Առաքել Բաբախանյանի՝ Լեոյի ծննդյան օրն է։
Նա իր Լեո կեղծանունը վերցրել է դեռևս 18 տարեկանում և այդուհետ կոչվել գերմանացի գրող Ֆրիդրիխ Շպիլհագենի «Մեկը դաշտում զինվոր չէ» նշանավոր վեպի կերպարներից մեկի անունով։
Հետաքրքիր է, որ նյութական սուղ պայմանների պատճառով բարձրագույն կրթություն չստացած Լեոն իր անխոնջ աշխատասիրության շնորհիվ այդքան բազմակողմանի հետաքրքրությունների շրջանակ ուներ։ Նա եղել է «Մշակի» աշխատակիցն ու քարտուղարը, դասավանդել է Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանում, դասախոսել է Երևանի պետական համալսարանում, Հակոբ Մանանդյանի հետ դարձել է բուհական առաջին դասագրքի հեղինակը։
«Մարդու հետաքրքիր օրինակ է Լեոն, հազիվ թե այդպիսի երկրորդը գտնվի մեր մեջ, որի հետաքրքրությունների ոլորտը սահման չի ունեցել»,- գրել է Ավետիք Իսահակյանը։
1908 և 1910 թթ․ Կովկասում հայ գրողների ընկերության նախագահ Հովհաննես Թումանյանի ջանքերով մեծ շուքով նշվել է Լեոյի գրական գործունեության 25 և ծննդյան 50-ամյակները։ Ջիվանին ելույթ է ունեցել «Մեծ սար, անգին գոհար Լեոյին» ելույթով։
Չնայած Լեոյի բազմակողմանի շնորհին և հետաքրքրություններին՝ առանձնահատուկ է նրա դերը հատկապես պատմագիտության մեջ։ Նա կարծում էր, որ պատմությունը ոչ թե սոսկ պատմական լայնակտավ իրադարձություններն են, այլ անձինք, որոնք կերտում են այդ պատմությունը, ուստի և Լեոն առաձին հոդվածներ, աշխատություններ, մինչև իսկ մենագրություններ է նվիրել առանձին անհատների՝ կարևորելով նրանց տեղն ու դերը պատմության մեջ։ Նա անդրադարձել է Սայաթ-Նովայի, Միքայել Նալբանդյանի, Մատթեոս Մամուրյանի, Ստեփան Ոսկանի, Սրբուհի Տյուսաբի, Մկրտիչ Խրիմյանի, Րաֆֆու, Ղազարոս Աղայանի և ուրիշների դիմանկարներին։
Հավանաբար գրողը նկատի է ունեցել Լեոյի «Հայոց պատմություն» աշխատությունը, որի շնորհիվ մեր բազմադարյան ժողովրդի պատմությունն իսկապես մուտք գործեց ամեն հայի տուն։ Միքայել Չամչյանի եռահատոր «Հայոց պատմությունից» հետո Լեոյի ֆունդամենտալ աշխատությունը գիտական ամենաազդեցիկ խոսքն էր հայ ժողովրդի պատմության մասին։
Այսօր պատմաբան, գրող, գրականագետ, հրապարակախոս, պրոֆեսոր Առաքել Բաբախանյանի՝ Լեոյի ծննդյան օրն է։
Նա իր Լեո կեղծանունը վերցրել է դեռևս 18 տարեկանում և այդուհետ կոչվել գերմանացի գրող Ֆրիդրիխ Շպիլհագենի «Մեկը դաշտում զինվոր չէ» նշանավոր վեպի կերպարներից մեկի անունով։
Հետաքրքիր է, որ նյութական սուղ պայմանների պատճառով բարձրագույն կրթություն չստացած Լեոն իր անխոնջ աշխատասիրության շնորհիվ այդքան բազմակողմանի հետաքրքրությունների շրջանակ ուներ։ Նա եղել է «Մշակի» աշխատակիցն ու քարտուղարը, դասավանդել է Էջմիածնի հոգևոր ճեմարանում, դասախոսել է Երևանի պետական համալսարանում, Հակոբ Մանանդյանի հետ դարձել է բուհական առաջին դասագրքի հեղինակը։
«Մարդու հետաքրքիր օրինակ է Լեոն, հազիվ թե այդպիսի երկրորդը գտնվի մեր մեջ, որի հետաքրքրությունների ոլորտը սահման չի ունեցել»,- գրել է Ավետիք Իսահակյանը։
1908 և 1910 թթ․ Կովկասում հայ գրողների ընկերության նախագահ Հովհաննես Թումանյանի ջանքերով մեծ շուքով նշվել է Լեոյի գրական գործունեության 25 և ծննդյան 50-ամյակները։ Ջիվանին ելույթ է ունեցել «Մեծ սար, անգին գոհար Լեոյին» ելույթով։
Չնայած Լեոյի բազմակողմանի շնորհին և հետաքրքրություններին՝ առանձնահատուկ է նրա դերը հատկապես պատմագիտության մեջ։ Նա կարծում էր, որ պատմությունը ոչ թե սոսկ պատմական լայնակտավ իրադարձություններն են, այլ անձինք, որոնք կերտում են այդ պատմությունը, ուստի և Լեոն առաձին հոդվածներ, աշխատություններ, մինչև իսկ մենագրություններ է նվիրել առանձին անհատների՝ կարևորելով նրանց տեղն ու դերը պատմության մեջ։ Նա անդրադարձել է Սայաթ-Նովայի, Միքայել Նալբանդյանի, Մատթեոս Մամուրյանի, Ստեփան Ոսկանի, Սրբուհի Տյուսաբի, Մկրտիչ Խրիմյանի, Րաֆֆու, Ղազարոս Աղայանի և ուրիշների դիմանկարներին։
Ամենից շատ դիտված
19:27 «Հայկական ավիաուղիներ»-ի օդանավերը հանձնվել են թուրքական Southwind Airlines-ին․ Հետք
08:30 Ինչ է սպասվում հազարավոր դիմորդներին․ ԿԳՄՍՆ-ի խայտառակությունը․ Հրապարակ
13:04 Թող գա կարճ «յուբկեքին» հետևի․ Ռուբեն Մխիթարյանը՝ Վահագն Ալեքսանյանին
11:23 Կանեփը կարող է ոչնչացնել քաղցկեղը. գիտնականներ. The Guardian
08:01 Շուրջ 50 հազար ԱՄՆ դոլար արժեցած «դարի հաղթանակը»` պատուհաս Կառավարության համար. Ժողովուրդ
13:24 Ալիևի «լիմիտը» էսա կհատնի. Ագարակցի հովիվ Ստեփան
09:01 Ատամ լվալ սովորեք, գյուղացուն քաղաքացու դեմ ինչո՞ւ եք լարում
13:51 Իմ դեմ մահափորձ են պատրաստում. Վարդան Ղուկասյան
15:54 Արցախի կորստից, ըդքան երեխու զոհվելուց ըդպես չխառնվան իրար, ինչքան էս ընտրություններին. Գյումրիի քաղաքապետ
17:50 Ով փող ունի, նա է գնումներ կատարում․ Զատիկի եռուզեռը՝ շուկայում
Ձեզ գուցե հետաքրքրի
հետադարձ կապ
սոց․ ցանցեր
Կայքում հրապարակված նյութերը պարտադիր չէ, որ արտահայտեն oragir.news-ի խմբագրության տեսակետը: