Բրիտանական հեղինակավոր «BBC» լրատվական գործակալության թուրքական ծառայության վերլուծաբան Ֆեհիմ Թաշթեքինը ծավալուն հոդված է հրապարակել, որում անդրդարձել է Իրանի և Ադրբեջանի հարաբերություններում առկա լարվածությանն, ինչպես նաև դրա պատճառներին։
Հոդվածում նշվում է, որ Ադրբեջանի և Իրանի միջև լարվածությունը չի դադարել 2020 թվականի Արցախյան պատերազմից հետո։ Թաշթեքինի համոզմամբ՝ Իրանը վտանգավոր է համարում Կովկասում աշխարհաքաղաքական կարգավիճակի փոփոխությունն իր տարածաշրջանային շահերի համար։ Նա նշել է, որ Թեհրանն այս հարցում սպառնալից դիրք է գրավում, որին անհանգստացնում է Ադրբեջանի և Իսրայելի միջև հարաբերությունների խորացումը։
Հեղինակը հայտնել է, որ վերջին երկու տարում Իրանն Արաքս գետի հատվածում 4 զորավարժություն է անցկացրել՝ հայտարարելով, որ թույլ չի տա սահմանների փոփոխություն իրականացնել։ Նա ուշադրություն է հրավիրել այն բանին, որ Ադրբեջանը պատասխան վարժանքներ է անցկացրել և ուղերձ փոխանցել առ այն, որ չի վախենում իրանական զորավարժություններից։
Նշվում է, որ Իրանի և Ադրբեջանի փոխադարձ մեղադրանքները լրատվական պատերազմների միջոցով հասան վտանգավոր չափերի։ Երկու երկրների արտաքին գործերի նախարարությունները փոխադարձաբար նոտաներ են տարածել և դժգոհություն հայտնել վիրավորական հրապարակումների կապակցությամբ։
Հոդվածի հեղինակը հայտնել է, որ երկկողմ լարվածության կուլմինացիան հանդիսացավ մարտի 29-ին Թել Ավիվում Ադրբեջանի դեսպանատան բացումը։ Իսրայելի արտգործնախարար Էլի Քոհենը Ադրբեջանի արտգործնախարար Ջեյհուն Բայրամովի հետ կայացած համատեղ մամուլի ասուլիսի ժամանակ նշել էր, որ երկու երկները կանգնած են իրանական սպառնալիքի առջև և պետք է միասին դիմակայեն Իրանին։
Հանդիպման ընթացքում Բայրամովը շեշտել էր, որ 30 տարվա ընթացքում երկկողմ հարաբերությունները հասել են ռազմավարական գործընկերության մակարդակի։ Նրա խոսքով՝ 2022 թվականին երկու երկրների միջև ապրանքաշրջանառության ծավալն աճել է 85 տոկոսով, իսկ Ադրբեջանում գործող իսրայելական ընկերությունների թիվը հասել է 140-ի։
Իրանական կողմը պնդում է, որ Իսրայելն օգտագործում է Ադրբեջանը որպես «ահաբեկչական գործողությունների և դիվերսիաների» հենակետ: Իսրայելական «Հաարեց» պարբերականը մարտի 6-ին գրել էր, որ Իսրայելը օդանավակայան է նախապատրաստում Իրանի միջուկային օբյեկտների վրա հնարավոր հարձակման համար և թույլ է տվել Մոսադին Իրանին վերահսկելու կենտրոն բացել: Պարբերականի փոխանցմամբ՝ Ադրբեջանը, որը 2016 թվականից ի վեր Իսրայելից 92 թռիչքներով միլիարդավոր դոլարների զենք է ստացել, հատուցում է այն՝ ապահովելով նավթ և մուտքը դեպի Իրան։
«Հաարեց»-ը նաև պնդել է, որ Մոսադը Իրանում գրաված միջուկային արխիվը Իսրայել է տարել Ադրբեջանի միջոցով:
The Times of Israel-ը հունվարի 18-ին հայտնել է, որ Բաքուն Իրանի միջուկային ծրագիրը խափանելու համար կարող է թույլ տալ Իսրայելին օգտագործել իր տարածքում գտնվող բազաները՝ Իրանի վրայով հետախուզական թռիչքներ իրականացնելու և այդ երկիր գործակալներ ուղարկելու համար։
Ֆեհիմ Թաշթեքինը Իրանի և Ադրբեջանի միևջ առկա լարվածության հիմնական պատճառներից է համարում նաև այսպես կոչված Զանգեզուրի միջանցքի խնդիրը: Նա հիշեցնում է Իրանի բարձրաստիճան պաշտոնյաների, նաև երկրի գերագույն առաջնորդ Ալի Խամենեի հայտարարություններն առ այն, որ իրենք երբևէ թույլ չեն տա տարածաշրջանում սահմանների փոփոխություն և Հայաստան-Իրան տարանցիկ ճանապարհը վիճարկման ենթական չէ:
Թաշթեքինի դիտարկմամբ եթե «Զանգեզուրի միջանցք»-ը բացվի .
-Հայաստանի հետ սահմանը կփոխվի, տրանսպորտային կապուղիները կկտրվեն, աշխարհաքաղաքական և ռազմավարական հավասարակշռությունը կփոխվի,
-Իրանի համար տնտեսական կորուստներ կլինեն, քանի որ Ադրբեջան-Նախիջևվան կապն այլևս չի ապահովվի Իրանի տարածքով,
-Ելքը դեպի Ռուսաստան, Կովկաս և Սև ծով կդժվարանա,
-Թեհրանի ազդեցությունը տարածաշրջանում կթուլանա,
-Իրանը կկորցնի Ասիայի և Եվրոպայի միջև կապող երթուղի լինելու իր առավելությունը,
-Իրանի նշանակությունը կնվազի Չինաստանի «Մեկ գոտի, մեկ ճանապարհը» նախագծում,
-Եթե այս միջանցքով թուրքմենական գազը հասնի Թուրքիա և Եվրոպա, ապա իրանական գազի պահանջարկը կնվազի,
-Արաքս գետի երկայնքով հսկողությունը կանցնի Բաքվի ձեռքը։