Եթե օրենք չկա, ապա տականքին քարափից ցած կնետեն

Արդյոք կա՞ ողջամիտ բարացատրություն, թե ինչու ԱԺ-ն այսօր 30 կողմ, 63 դեմ, 1 ձեռնպահ հարաբերակցությամբ չընդունեց ընդդիմության առաջարկած նախագիծը, որով առաջարկում էին քրեականացնել ՀՀ ինքնիշխանությունից հրաժարվելուն կամ այն սահմանափակելուն ուղղված հրապարակային արտահայտությունները, նշված հանցանքի կատարումը հրապարակայնորեն արդարացնելը կամ քարոզելը, ՀՀ տարածքի կամ դրա մասի՝ Հայաստանի Հանրապետությանը պատկանելը կասկածի տակ դնելը կամ հերքելը, նշված հանցանքի կատարումը հրապարակայնորեն արդարացնելը կամ քարոզելը:

Կասկած չկա, որ նշվածներն, իրոք, հանցանքներ են։ Ընդդիմադիր ուժերի կարծիքով՝ այս խնդիրը հրատապ է դարձել 44-օրյա պատերազմից հետո։ Նրանք կասկածում են, որ իշխանությունները կարող են հրաժարվել ինքնիշխանությունից կամ տարածք զիջել։ Եվ իբր՝ առաջարկվող օրենքով հնարավոր կլինի կանխել կամ համարժեք պատժել նշված հանցանքները։ Իրականում՝ մեր հանրության մեջ կա՞ն մարդիկ-խմբեր, որոնք մտադիր են այսպիսի հանցանքներ գործել։ Եվ գործող օրենսգրքով նախատեսված հոդվածով քանի՞ մարդ է պատասխանատվության ենթարկվել։

Այս հարցերի պատասխանները հնարավոր էր ստանալ հարցումների և հետազոտությունների միջոցով։ Այսպես հնարավոր կլիներ հիմնավորել, թե հանրության որ հատվածն է նշված արարքները հանցանք համարում, և քանի մարդ է արդարացնում այդ հանցանքը։ Այդպիսով՝ կարելի էր հիմնավորել օրենքի անհրաժեշտությունը։

Իրականում՝ այդպիսի հանցանք շատ է կատարվել ՀՀ 30-ամյա պատմության մեջ։ Առաջինն Արծվաշենի հանձնումն է։ Տարիներ շարունակ ՀՀ անբաժանելի մաս կազմող Արծվաշենը չէր գծվում ՀՀ քարտեզի վրա։ «Քաղաքացու իրավունքների պաշտպան» ՀԿ նախագահ Կարեն Հեքիմյանի հետևողական պայքարի շնորհիվ իրավիճակը որոշակի փոխվեց։ Բայց այսօր դեռ կան պետական և ոչ պետական որոշ կազմակերպություններ, որոնք ՀՀ քարտեզում միտումնավոր չեն ներառում Արծվաշենը ու դրա համար չեն պատժվում։

Հաջորդ մեծ հանցանքն այն է եղել, որ կազմակերպվել է Ռուսաստան-Բելառուս միությանը միանալու ստորագրահավաք։ Կազմակերպիչների մի մասը Հայաստանի անկախությանը բացահայտ դեմ էին արտահայտվում, գովերգում խորհրդային բռնազավթման տարիները։ Հանրության մի մասի կարծիքով՝ ինքնիշխանությունից նահանջ է Հայաստանում ռուսական ռազմակայանի տեղակայման մասին պայմանագիրը, ՀՀ-ում գնտվող ռուսական ռամակայանին 99 տարով մի քանի հեկտար հողատարածք հանձնելը, «գույք պարտքի դիմաց» գործարքը, երկաթուղին ու գազատար խողովակները մեկ այլ երկրին հանձնելը և այլն։ Այս շարքում հանրային մեծ վրդովմունքն է առաջացրել 2020-ի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարությունը և դրան հաջորդած քայլերը։ Իսկ վերջինը համարվում է ռուսական նախաձեռնությամբ ձևավորվելիք քաղաքական նոր միությանը Հայաստանի ենթադրյալ միավորման վերաբերյալ հարցումները։

Այնպես որ, եթե ընդդիմության առաջարկած օրենսդրական այս փոփոխությունն ընդունվեր, ապա այդ հիմքով հետապնդվողներն ու դատվողները շատ-շատ կլինեին, նույնիսկ՝ հետմահու։ Սակայն հանուն արդարության հարկ է նշել, որ այս հանցանքներն այսօր չեն հետապնդվում ոչ թե օրենքի անկատարության, այլ քաղաքական պատճառով։ Քաղաքականությամբ զբաղվողներն ու Ազգային անվտանգության աշխատակիցները, հավանաբար, գիտեն, որ ՀՀ ինքնիշխանության և տարածքային ամբողջականության դեմ արտահայտվողներն օտար-չբարեկամ երկրի շահերն են սպասարկում, պարզ ասած՝ գործակալներ են։ Եվ նրանց հետապնդելը կարող է առաջացնել օտար երկրի թշնամական արձագանքը, որը կարող է վերաճել պատերազմի, ինչպես եղել է 1920-ի մայիսի 1-ից հետո, երբ Հայաստանում հետապնդում, դատապարտում, իսկ Սյունիքի համար պատերազմի ժամանակ քարափից ցած էին նետում դավաճան բոլշևիկներին։