Եվրոպական ինտեգրման հետազոտությունների կենտրոնը ծավալուն նյութ է ներկայացրել՝ անդրադառնալով Լեռնային Ղարաբաղի կարգավիճակի խնդրին Կոսովոյի անկախացումից հետո:
Նյութն սկսվում է «Լեռնային Ղարաբաղը Կոսովո չէ», հայտնի խոսքով, որն ասել է Լեռնային Ղարաբաղի չճանաչված Հանրապետության նախագահ Արկադի Ղուկասյանը Ստեփանակերտում 1999 թվականի հուլիսին՝ հավելելով.«Մենք արդեն ունենք մեր պետությունը»:
Նրա խոսքով, ի տարբերություն Կոսովոյի ալբանացիների, Լեռնային Ղարաբաղի հայերը պաշտպանվեցին սեփական ուժերով և դրանով իսկ փրկեցին ՆԱՏՕ-ին և միջազգային հանրությանը բազմաթիվ զոհերից:
«Այնուամենայնիվ, մենք ո՛չ ֆինանսական, ո՛չ բարոյական աջակցություն չենք ստացել պետությունների համայնքից», - հավելել է Ղուկասյանը:
Ինքնորոշման և անջատման իրավունքների վերաբերյալ բազմաթիվ ուսումնասիրություններ և հետազոտություններ են հրապարակվել թե՛ քաղաքագիտության, թե՛ միջազգային իրավունքի ոլորտում:
Պետություններից անաջատվելու ջանքները նույնքան հին են, որքան հենց իրենք՝ պետությունները:
Ի վերջո, միջազգային իրավունքի համաձայն, միջպետական հարաբերություններում մշակվել են ինքնիշխանության և տարածքային անձեռնմխելիության սկզբունքները պետությունների գոյությունը պահպանելու և պաշտպանելու նպատակով:
Ապագաղութացումից հետո, ԽՍՀՄ և Հարավսլավիայի փլուզմամբ, սկզբնավորվեց նոր պետությունների ստեղծման երկրորդ ալիքը, այս անգամ նաև Եվրոպայում:
Մինչդեռ տպավորություն էր, թե պետությունների ստեղծման գործընթացը գոնե Եվրոպայում արդեն ավարտվել է:
Անդրադառանալով Կոսովոյի ճանաչման խնդրին՝ նյութում նշվում է, որ եվրոպական երկրներն այդ ժամանակ հստակ հայտարարեցին, որ Կոսովոյի անկախությունը չպետք է նախադեպ ստեղծի մյուս երկրներում առկա հակամարտությունների համար:
Այնուամենայնիվ, ԵՄ-ն այդպես էլ չկարողացավ բացատրել, թե ինչու Լեռնային Ղարաբաղի հայերը, որոնք պաշտպանական պատերազմի միջոցով ազատվել էին Ադրբեջանի ազգային և կրոնական ճնշումներից, չեն կարող օգտվել նույն իրավունքներից, ինչ կոսովացիները:
Չնայած Ռուսաստանի Դաշնությունը հստակ դեմ էր արտահայտվել էր Կոսովոյի անջատման իրավունքին, սակայն Կրեմլը շրջանցեց սեփական սկզբունքները, երբ 2008 -ի օգոստոսի 26 -ին պաշտոնապես ճանաչեց Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անկախությունը՝ միևնույն ժամանակ հրաժարվելով ճանաչել Լեռնային Ղարաբաղի անկախությունը:
Այսպիսով, պետությունների անջատման իրավունքի վերաբերյալ տեսական բանավեճերը հարստացվեցին «իրական քաղաքականության աշխարհի» օրինակներով:
Քաղաքագիտական ուսումնասիրությունների կենտրոնում հայտնված Կոսովոյի, Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անջատման իրավունքի ճանաչումները որոշակի տարընկալման տեղիք են տալիս, օրինակ՝ հնարավո՞ր է արդյոք, որ այդ ճանաչումներով կարելի է բազմաէթնիկ պետությունների և ֆեդերացիաների քայքայման նոր գործընթացի սկիզբ ազդարարել, թե այս նախադեպերն հաստատում են այն սկզբունքը, որ պետությունների անջատման ճանաչումը պահանջում է որոշակի անվտանգության-քաղաքական նախադրյալներ:
Ռուսաստանի կողմից Աբխազիայի և Հարավային Օսիայի անկախության ճանաչումը միջազգային իրավունքով անջատման օրենքի ընդունման ուղղությամբ կատարված համոզիչ քայլ չէ, քանի որ այս դեպքում փոքրամասնությունների պաշտպանության շարժառիթը միայն պատրվակ էր Ռուսաստանի միջամտական քաղաքականությունը քողարկելու համար:
Հատկանշական է, որ Ռուսաստանը 1991 -ից ի վեր բազմիցս ընդգծել է, որ չի աջակցելու Վրաստանի անջատողական որևէ շարժման:
Փաստորեն, աբխազների և հարավային օսերի անջատման իրավունքի ճանաչումը Ռուսաստանի անվտանգային քաղաքականության գործիքն էր`կանխելու Վրաստանի անդամակցությունը ՆԱՏՕ –ին, այդ իսկ պատճառով, Ռուսաստանից դուրս, հազիվ թե որևէ մեկի կողմից քաղաքագիտական վերլուծության ենթարկվի Կոսովոյի և Աբխազիայի, Հարավային Օսիայի դեպքերի միջև կապը:
Ի վերջո, «ոչ ժողովրդավարական Ռուսաստանի» որոշումը չի կարող դրվել նույն մակարդակի վրա, ինչ Եվրոպայի և ԱՄՆ-ի ժողովրդավարական պետությունների շարժառիթները:
Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտությունը եվրոպական երկրների հետաքրքրությունների կենտրոնում չէ:
Եթե Կոսովոյի դեպքում ժողովրդավարական պետությունները դատապարտեցին Սերբիայի կառավարության տեղահանման քաղաքականությունը, ապա դա տեղի չունեցավ Ադրբեջանում ապրող հայերի տեղահանման դեպքում:
Կոսովոյի գոյությանը սպառնացող մահացու վտանգն իրավական հիմք էր միջամտության համար, իսկ Լեռնային Ղարաբաղի դեպքում ՝ոչ. մաս 2
Անկախացող երկրների նկատմամբ Ռուսաստանի կտրուկ վերաբերմունքն ու Հայաստանին լռության դատապարտումը . մաս 3
ԼՂ հակամարտության ընթացքն Աբխազիայի անկախության ճանաչումից հետո, և Կրեմլի գրանցած միակ «խաղաղարար հաջողությունը». մաս 4