Շիրակի մարզի գյուղատնտեսությունն աղետալի վիճակում է, իսկ պետական աջակցություն չկա. Վահան Թումասյան

Շիրակի մարզի հատկապես սահմանային հատվածներում հարյուրավոր հեկտար վարելահողեր տարիներով չեն մշակվում։ Երկար տարիներ չմշակելու պատճառով այդ դաշտերը ճիմակալվել ու պատվել են քարերով։

«Շիրակի մարզն ամենաաղքատ մարզն է համարվում Հայաստանում, մասնավորապես հայ-թուրքական սահմանին կից գտնվող նախկին Անիի վարչական շրջանն առավել աղքատ ու անջրդի վիճակում է: Բնությունն այստեղ չորային է, սակայն համեմատաբար ավելի տաք կլիմա ունի: Տվյալ տարածքում հողերը չեն մշակվում, բնակիչները եկամուտներ չեն ստանում, քանի որ վարելահողերը սահմանային գոտում են գտնվում, ինչն էլ մի շարք դժվարություններ ու խոչընդոտներ է առաջացնում: Տասնյակ տարիներ առաջ սեփականաշնորհելուց հետո այդ ահռելի տարածքները՝ մոտ 800-900 հա, չեն մշակվել: Զարմանալի է, բայց փաստ է, որ տվյալ տարածքները, գտնվելով Ախուրյանի ջրամբարի մոտ, անջրդի են: Ջրամբարը փշալարերով փակ է, գյուղացիները ջրից օգտվելու հնարավորություն չունեն: Ջրային համակարգ չկա վարելահողերը ոռոգելու, քաղաքներում ու գյուղերում այգի-պուրակներ հիմնելու համար, նույնիսկ քաղցրահամ ջրի խնդիր կա»,- ասում է «Շիրակ կենտրոն» ՀԿ նախագահ Վահան Թումասյան և հավելում, որ կենտրոնն ունի վարելահողերի մշակման և անասնապահության հարուստ փորձ, ինչը թույլ է տալիս նախաձեռնել և իրականացնել առավել ընդգրկուն գյուղատնտեսական բարեգործական ծրագրեր։

«Մեր նոր բարեգործական գյուղատնտեսական ծրագրով նախատեսում ենք երկար տարիներ չմշակված վարելահողերի սեփականատերերի հետ փոխադարձ համաձայնությամբ և որոշակի փոխհատուցում տրամադրելով, հովանավորների աջակցությամբ, կազմակերպել խոտհունձի աշխատանքներ: Ստացված խոտը բաժանել «Շիրակ կենտրոնի» հովանավորների կողմից կենդանիներ ստացած ընտանիքներին: Ապա վարձակալած, վաղուց չմշակվող վարելահողերում կազմակերպել վերականգնողական աշխատանքներ, մասնավորապես՝ ճիմից և քարից մաքրում, դաշտերի վարում, կուլտիվացիա և հացահատիկի ցանք։ Ստացված բերքի մեծ մասը ևս կօգտագործվի բարեգործական նպատակներով՝ որպես անասնակեր կամ սերմացու կբաժանվի սոցիալապես անապահով գյուղաբնակ ընտանիքներին»,- ասում է Վահան Թումասյանը։

Չմշակված, անջրդի վարելահողերի վերականգնումը և մշակումը բավականին ծախսատար է: Սոցիալապես անապահով պայմաններում բնակվող գյուղացիների համար նման վարելահողերի մշակումը եկամուտ չի բերելու ՝ առնվազն առաջին մեկ կամ երկու տարիներին։ Նույնիսկ մի շարք չմշակված դաշերում խոտի հնձումն ու տեղափոխումն է ոչ եկամտաբեր:

«Այս տարի էլ ամենասարսափելի երաշտը վրա հասավ, ինչն ավելի դժվարացրեց գյուղացու գործը: Ծրագրի շրջանակում վարձակալությամբ կամ պայմանավորվածությամբ վերցնում ենք հողերը և մշակում: Արդեն մոտ 25-30 հա կարողացել ենք մշակել, քարերից ազատել ու ցանել: Սակայն, այս տարվա երաշտը չթողեց, որ նորմալ բերք ստանանք: Իհարկե, երբ չմշակված հողը երկար տարիներ հետո մշակում ես, առաջին տարին բերք գրեթե չի լինում: Տվյալ հողերն արդեն 2-րդ տարին ենք մշակում և պատարտ ենք դրանք վերադարձնել տերերին, սակայն մի պայմանով՝ նրանք պետք է շարունակեն մշակել դրանք, որպեսզի ապարդյուն չլինի մեր աշխատանքը: Եթե գյուղացին ինչ-ինչ պատճառներով չի կարող մշակել, ապա մենք կշարունակենք մշակել հողերը»,- պատմում է ՀԿ նախագահը:

Վահան Թումասյանը նշում է, որ հովանավորների առումով խնդիր կա, քանի որ ծրագրի արդյունքները սպասվածից վատ էին, սակայն ՀԿ-ի հիմնական գործընկերները շարունակում են աջակցել. «Նոր հեկտարներ դեռ ի վիճակի չենք մշակել, բայց շարունակելու ենք: Իրականում դա փորձարարական ծրագիր է, որը պետությունը կարող էր իրականացել՝ աջակցելով գյուղացուն ու վերականգնելով այդ հողերը: Բացի այդ, պետք է փորձված սերմնացու տային, ոչ թե անհայտ ծագման, երաշտն էլ մի կողմից, նույնիսկ հասկ չի տվել: Երաշտի մատնված տարածքներին պետք է հատուկ ուշադրություն դարձնել, գյուղացին անասնակեր էլ չունի, ընդհանրապետ խոտ չկա, իսկ այլ տեղից գնելը շատ թանկ է: Գյուղատնտեսությունը Շիրակի մարզում աղետալի վիճակում է, պետական աջակցություն էլ չկա»: