«Ես երկնքից մեծ փառք էի գտել՝ հայրենի հողը»,-այս տողերը բանահավաք-ազգագրագետ Գարեգին Սրվանձտյանը գրել է ամբողջ Հայաստանը ոտքով շրջելուց հետո, ուսումնասիրել է հայրենիքի բացահայտված ու գաղտնի անկյունները, ծանոթացել մարդկանց կենցաղին, գրի առել ասացողների պատմածները։
Այսօր բանահավաք և ազգագրագետ Գարեգին Գարեգին Սրվանձտյանի ծննդյան օրն է։
Իր պատումները Սրվանձտյանն անվանել է «հայրենի մրգաստանեն» քաղած մասունքներ, որոնք գեղեցիկ են հենց իրենց բնական անաղարտության մեջ: Դրանք իսկական գանձարաններ են գրարվեստի ու գիտության համար: Սրվանձտյանը վերակերտում է բանահյուսական Հայաստանը` ֆիզիկական ու հոգևոր արժեքներով` բնությունը, ազգաբանությունը, պատմությունը, առասպելությունը, բանաստեղծությունը: Ուսանելին հատկապես այն է, որ այս գեղեցիկ ու իմաստուն աշխարհը Սրվանձտյանը ներկայացնում է թուրքական իրականության մռայլ ֆոնի վրա:

Անկարելի է հիացմունք ու ակնածանք չտածել ազգային մեծ գրագետի հանդեպ, որի պատումները աչքի են ընկնում ջերմ հայրենասիրությամբ:
«Կը քալեմ, կը վազեմ, կը թռիմ և ահա պաղ հով մը, քայլ մի ևս ահա ծովին յուր ցանկալի երեսը ցցուց… կարկամեցա…: Ո՞վ կարող է նկարագրել այն բառն և խոր հուզմունքն, որ տիրեց իմ հոգեկան և մարմնական բովանդակ մասանց վրա: Ով իմ պաշտելի Շնորհալվույս տված ու առած, օրհնված ու օրհնած, աղոթած ու երգած տեղի, տեսարան ու հանդիսարան…: Այժմ կզգամ, թե մարդ որ աստիճան հափշտակության մեջ կը գտնվի, երբ յուր ամենին ավելի սիրածին հանդիպի: Քարերու գլուխը քարացած մնացեր եմ և ապա գետինը թավալեցա երեսացս վրա: Կը փարիմ, կը գրկեմ, կը պագեմ, կսթափիմ և այլ աչերս չվերցուցի երկինք: Երկինքեն բարձր փառք մը գտած էի: Աչքս ի ծովն, միշտ ի ծովն, շեշտ ի ծովն»,- այսպես է գրել Սրվանձտյանը «Թորոս Աղբարի» առաջաբանում:

Դժվար է պատկերացնել, որ ընդամենը 52 տարի ապրած մարդը կարող էր այդպիսի հսկայածավալ, բեղմնավոր գործունեություն ծավալել` մանկավարժ, հոգևորական, բանահավաք, ազգագրագետ, խմբագիր, լրագրող, քարոզիչ, ազգային-ազատագրական պայքարի մարտիկ…