Հայկական թատրոնը նույնքան հին է, որքան հունականն ու հռոմեականը
copy image url

Հայկական թատրոնը նույնքան հին է, որքան հունականն ու հռոմեականը

Մշակույթ 2 տարի առաջ - 19:34 27-03-2023
Հայկական թատրոնը համարվում է աշխարհի հնագույն թատրոններից մեկը։ Այն նույնքան հին է, որքան հունականն ու հռոմեականը։

Հայկական թատրոնը, սակայն, մեծ թափով վերելք ապրեց հելլենիստական ժամանակաշրջանում, երբ Ալեքսանդր Մակեդոնացու արշավանքներից հետո հունական մշակույթը տարածվեց Արևելքում։

Հույն պատմաբան Պլուտարքոսի վկայությամբ՝ մ.թ.ա. 69 թ. Տիգրան Մեծ արքան պատմական Հայաստանի հարավային մայրաքաղաք Տիգրանակերտում կառուցել է Սիրիայի հելլենիստական ամֆիթատրոնների նման մի շինություն, որտեղ ներկայացումներ էին բեմադրվում։ Հայտնի է նաև, որ Տիգրանի որդի Արտավազդ Բ-ն, ով ողբերգություններ էր գրում, Հայաստանի հյուսիսային մայրաքաղաք Արտաշատում ստեղծել էր հելլենիստական ոճի թատրոն։ Պատմական աղբյուրների համաձայն՝ այստեղ ելույթ է ունեցել ողբերգակ-կատակերգակ Յասոնի գլխավորությամբ մի թատերախումբ, իսկ մ.թ.ա. 53 թ. բեմադրվել է Եվրիպիդեսի «Բաքոսուհիներ» ողբերգությունը:



Այդ ներկայացման ժամանակ ասպարեզ է բերվել Խառանի ճակատամարտում սպանված հռոմեական զորավար Մարկոս Կրասոսի գլուխը։ Հույն դերասան Յասոնը, վերցնելով այն, ոգևորված արտասանել է ողբերգության համապատասխան հատվածը․ «Բերում ենք սարից նոր կտրած բաղեղը, որը որսի երջանիկ արդյունք է»։ Ենթադրվում է, որ այդ տեսարանը նախապատրաստել է Արտավազդ Բ-ն՝ նշանավորելով իր և պարթևաց թագավոր Որոդեսի դաշինքն ու հռոմեական բանակի դեմ տարած պարթևների հաղթանակը։

Այսպիսով, արդեն մ․ թ․ ա․ 1-ին դարում Հին Հայաստանում կար պրոֆեսիոնալ թատերական մշակույթ, որը, սակայն, ուներ իր նախապատմությունը՝ հիմնականում կապված կրոնական հավատալիքների հետ, երբ յուրաքանչյուր աստվածության պաշտամունքն ուղեկցվում էր իրեն հատուկ ծիսակարգով, որը ներառում էր տաճարներում խաղարկվող որոշակի սրբազան ներկայացումներ։ Բացի քահանաներից և քրմուհիներից՝ սրբազան ծեսերին մասնակցում էին տաճարներում ապրող տարբեր դերասաններ, պարողներ, երգիչներ, երաժիշտներ:



Հին հայկական թատրոնում զարգացել է նաև մնջախաղը: 2-րդ դարից արդեն հայտնի է մնջախաղի հայ դերասանուհի Նազենիկը։

Հետագա դարերում Հայաստանում գործող ինքնատիպ ժողովրդական թատրոնների մասին վկայություններ կան հայ պատմիչների երկերում, իսկ մանրանկարչական որոշ ձեռագրերում պահպանված են դիմակավոր դերասանների պատկերներ։


Ամենից շատ դիտված

12:30 Փաշինյանն էլ, Ալեն Սիմոնյանն էլ, կառավարության անդամներն էլ չեն հետևում Սահմանադրության պահանջներին. հարցում
11:42 Վեր են ընկնում, ձեռ ու ոտ կոտրում, խայտառակ վիճակ ա. ալավերդցի
11:26 Արամ Սարգսյանի կուսակիցը օրվա հացը աշխատող շինարարներին խաբում, քցում է. Չախոյան
15:07 ՀՀ-ում «անցանկալի անձանց» ցուցակը կազմվում է Անկարայում. քաղաքագետ
14:21 Այդ տխմարները ձերբակալվել են իրենց ախմախ խելքի պատճառով․ Զարեհ Սինանյանի հայրը՝ Բաքվում հայ գերիների մասին
18:28 Շիրակի մարզում հայտնաբերվել է վթարված Mercedes-ը, որը փորձում էին դեպքի վայրից հեռացնել․ կա 7 վիրավոր 
13:39 Փաշինյանը ոչ առաջին, ոչ էլ վերջին ավտոկրատ բռնակալն է, ով մնացել է իր սկսած խաղի փլատակների տակ. Մարտիրոսյան
19:56 Իրավապահները առևանգված օտարերկրացու մարմինը հայտնաբերել են Հրազդանի նախկին «Գայի պոստ»-ի հետնամասում
15:42 Թուրքերը և ադրբեջանցիները ուղղորդում են հայաստանյան «իշխանությանը», որ ռուսական բազան դուրս բերվի Հայաստանից
14:51 Եկեղեցու և բարերարների այս «պոռթկումը» պատմական Հայաստանի վկայությունն է, որից մենք փորձում ենք ձերբազատվել. Թորոսյան