Այս «հայրենափրկարար» ճակատը փորձում է վերարտադրել 2018-ի հեղափոխության սցենարը․ Վլադիմիր Վարդանյան

Հարցազրույց ԱԺ «Քաղաքացիական պայմանագիր» խմբակցության պատգամավոր, պետաիրավական հարցերի մշտական հանձնաժողովի նախագահ Վլադիմիր Վարդանյանի հետ՝ ըստ Parliament Monitoring-ի։

–ԱԺ-ն ընդունեց ԶԼՄ օրենքում փոփոխության նախագիծը, որով պետական մարմնին տրվում է լրագրողին հավատարմագրումից զրկելու իրավունք։ Ո՞րն է այս փոփոխության անհրաժեշտությունն այս պահին:
–Խոսքը վերաբերում է ոչ թե լրագրողական գործունեության իրականացումը որևէ եղանակով սահմանափակելուն, այլ արտոնագրման համակարգի փոփոխությանը և հստակեցմանը։ Դա թույլ կտա ապահովել հստակ բալանս տեղեկատվության ազատության և այլոց իրավունքների պաշտպանության միջև:

–Բայց կա դժգոհություն, որ այս փոփոխությամբ սահմանափակվում են լրագրողների իրավունքներն ու ազատությունները, և դա լինելու է նաև ԱԺ-ում:
–Ինչո՞վ է սահմանափակվում լրագրողի իրավունքը: ԱԺ-ն, ինչպես մնացած պետական հիմնարկները, ռեժիմային օբյեկտ է, որի ելումուտը որոշակի ընթացակարգ է պահանջում: Նույնիսկ պատգամավորներս, համապատասխան անձանց հրավիրելու պարագայում, պարտավոր ենք պահպանել այդ ընթացակարգի պահանջները: Այսինքն, կարգը նախատեսված է բոլորի համար,և, ըստ էության, որևէ սահմանափակում լրագրողների համար նախատեսված չէ: Նախատեսված է ընթացակարգ, որը պահպանելու պարագայում բոլոր լրագրողները, որոնք նման հնարավորություն ունեն, կարող են մասնակցել ԱԺ նիստերի լուսաբանմանը:

–Տխուր չէ՞ խորհրդարանական աշխատանքը առանց ընդդիմության, առանց նրանց խոսքի ու ելույթների հակակշռի:
–Ես ընդդիմությանը բնորոշել եմ որպես օրենսդրական ակտերն առավել բյուրեղացնող հնարավորություն, նրանք պետք է հնչեցնեն այն բոլոր հարցերը, որոնքկապված են կառավարության գործունեության հետ: Բայց մյուս կողմից սա մանկապարտեզ չէ, մարդիկ պետք է հասկանան, որ խորհրդարանում ենոչ թե որովհետև իրենք ի վերուստ ընտրյալ են, այլ որովհետև ստացել են ընտրողների՝ իշխանության կրողի ձայները, կոչված են հնչեցնելու այն խնդիրները, որոնք լուծելու համար իրենց մանդատ են տվել: Եթե մարդիկ չեն գալիս և չեն օգտվում այդ մանդատից, ի՞նչ կարող ենք անել:

–Իրենք ասում են, որ Արցախի փրկության համար են դուրս եկել փողոց:
–Հայաստանին փրկիչներ պետք չեն, Հայաստանին պետք են աշխատող մարդիկ, որոնք կաշխատեն: Բոլորը փրկիչ են:

–Ասում են՝ չեն կարողանում ազդեցություն ունենալ որոշումների վրա, դուք մեծամասնություն եք, միանձնյա որոշումներ եք կայացնում:
–Թող գան և օգտվելով այն սահմանադրական պոտենցիալից, որը ունի խորհրդարանական ընդդիմությունը, իրականացնեն իրենց գործունեությունը: Առաջին փուլում, երբ կարդում էինք կանոնակարգ օրենքը, ավելի ակտիվ ինչ-որ գործընթացներ էին ծավալվում: Նրանք ունեն հնարավորություն և՛ արտահերթ նիստեր հրավիրելու, և՛ հանձնաժողովի նիստերին ակտիվ գործունեություն իրականացնելու, քննիչ հանձնաժողովներ ստեղծելու, բողոքարկելու ԱԺ-ում ընդունված որոշումները Սահմանադրական դատարանում, օգտագործելու խորհրդարանական բոլոր հարթակներն իրենց գործունեությունն իրականացնելու համար, օրենսդրական նախաձեռնություններով հանդեսգալու: Այս պահի դրությամբ որևէ բան չի արվում։ «Հայրենափրկարար» գործունեությունը շարունակվում է, որով, ըստ էության, պարզապես, հնարավորություն չեն ընձեռում պետական մարմիններին բնականոն կերպով իրականացնել իրենց ամենօրյա գործունեությունը: Հենց խորհրդարանն է այն իշխանական մարմինը, որտեղ ընդդիմության ձայնը հնչելի է:

–ԱԺ-ն արդեն հրապարակել է այն պատգամավորների ցանկը, որոնք 99 և ավելի բացակայություն ունեն,և չի բացառվում, որ այս նստաշրջանից ավատից հետո ԱԺ նախագահը դիմի ՍԴ՝ այդ պատգամավորներին մանդատից զրկելու հարցով: Ի՞նչ գործընթաց է դա ենթադրում, կգնա՞ իշխանությունն այդ քայլին:
–Աշխատանքային օրենսգիրքը սահմանում է հետևյալ կարգավորումը. եթե անձը գեթ մեկ օր ոչ հարգելի պատճառով չի ներկայացել աշխատանքի, դա հիմք է նրան աշխատանքից ազատելու համար: Իհարկե, խորհրդարանական կառավարումը և պատգամավորական մանդատը չի ենթադրում նման կոշտ լուծում: Դրան զուգահեռ՝ նախատեսված է հետևյալ ընթացակարգը. թե պատգամավորը չի ցանկանում մասնակցել ԱԺ աշխատանքներին, ապա հարց է առաջանում, թե ինչու նա պետք է շարունակի մնալ պատգամավոր: ԱԺ կանոնակարգը նախատեսում է, որ մեկ օրացուցային կիսամյակի ընթացքում նիստերի կեսից ավելին անհարգելի բացակայելու դեպքում անձը կարող է զրկվել մանդատից: Այդ գործընթացն իրականացվում է հետևյալ ընթացակարգով. կիսամյակն ամփոփվում է, կա համապատասխան ժամկետ, եթե չեմ սխալվում՝ 7-օր, որից հետո ԱԺ խորհուրդը որոշում է կայացնում դիմել ՍԴ,և ՍԴ-ն տալիս է վերջնական եզրակացություն այս հարցի վերաբերյալ:

–Ո՞րն է Ձեր դիրքորոշումը մանդատներից զրկելու հարցի վերաբերյալ՝ որպես պետաիրավական հանձնաժողովի նախագահ։
–Օրենքը պետք է գործի, և համապատասխան վարքագիծը գնահատական պետք է ստանա: Իհարկե, ես այստեղ կցանկանայի դրսևորել որոշակի ճկունություն և քննարկման տեղ թողնել, որովհետև, ի վերջո, մանդատներից զրկելը ամենաարմատական միջոցն է, և պետք չէ այդ արմատական միջոցին գնալ: Բայց եթե, ի վերջո, մենք բախվենք մի իրավիճակի, երբ հնարավորությունների միջև ամենաարմատական միջոցը լինի միակ հնարավորը, ապա դրան դիմելու որևէ սահմանափակում ես չեմ տեսնում:

–Փաստորեն, փողոցում պայքարելու պատճառով բացակայությունները որևէ կերպ չե՞ն կարող համարվել հարգելի:
–Այդ հարցի պատասխանը թող տա Սահմանադրական դատարանը, մենք չենք կարող այդ հարցին պատասխանել: Բոյկոտը դիտարկվում է որպես քաղաքական պայքարի միջոց և տալիս է բացակայությունները հարգելի դիտարկելու հնարավորություն: Բայց դրան զուգահեռ՝ մենք մի փոքր հարգալից պետք է վերաբերվենքհարկատուի միջոցներին և մեր քաղաքացիների քվեին:

–Նկատի ունեք, որ չեն գալիս ու աշխատավա՞րձ են ստանում:
–Այո՛, չեն գալիս, բայց գումար են ստանում: Կարող է մարդը չգալ նիստերին, բայց զբաղված լինի մարզային աշխատանքներով, կարող է նաև բոյկոտել ԱԺ նիստերը, բայց առնվազն գալ աշխատանքի, ներկայանալ, գտնվել ԱԺ իր աշխատասենյակում ևասել՝ ես այս նիստը բոյկոտում եմ: Ազգային ժողովը միայն լիագումար նիստերը չեն, ԱԺ-ն նախևառաջ հանձնաժողովներում աշխատանքն է: ԱԺ-ն աշխատանք է ընտրողների հետ, դիմողների ընդունելություն: Ընդդիմությունը դիմողների ընդունելությանը չի մասնակցում, հանձնաժողովների նիստերին չի մասնակցում, աշխատանքային քննարկումներին չի մասնակցում, լիագումար նիտերին չի մասնակցում, և այդ պարագայում հարց է առաջանում՝ քաղաքացին քվեն ո՞ւմ է տվել, և արդյո՞ք սա քաղաքացու քվեի որոշակի զավթում չէ:

–2018-ին ընդդիմության պատգամավորներին, որոնք այսօր իշխանություն են, մանդատից զրկելու հարց չքննարկվեց։
–Պարզ է, որ այս ամբողջ «հայրենափրկարար» ճակատը փորձում է վերարտադրել 2018-ի հեղափոխության սցենարը, բայց մոռանում են, որ ելակետային պայմանները տարբեր էին, հասարակության սատարումը այլ էր։ Չմոռանանք, որ այս շարժումը ծավալվել է արտահերթ ընտրություններից հետո, արդյունքները որևէ կողմում կասկածներ չեն հարուցել։ Ընդդիմությունը, ըստ էության, ընդունել է մանդատները և սկսել է աշխատանքը ԱԺ-ում: Իրավիճակը տարբեր է, և երբ փորձում են կիրառել «իսկ դուք, իսկ մենք» տրամաբանությունը, դա չի աշխատում պարզապես: Եթե այդուհանդերձ, որոշել եք փակել փողոցները, եթե մտածում եք, որ հասարակական այնպիսի մեծ ցասում կա, որ հասարակության մեծ մասը ձեզ կսատարի, ապա դա պետք է տեղի ունենար: Իրականում տեղի են ունենում փոքր խմբերի կողմից երթևեկությունը խոչընդոտելու դեպքեր, որոնց հասարակությունը չի սատարում։ Ես եղել և մնալու եմ հավաքների ազատության կողմնակից, ես իմ աչքով եմ տեսել 2008-ի մարտի 1-ը, 2004-ի ապրիլի 12-ը, և դրանք որևէ իշխանության պատիվ չեն բերում: Դրան զուգահեռ՝ մենք պետք է հստակ հասկանանք, որ ժողովրդավարությունը առանց իրավունքի գերակայության՝ ժողովրդավարություն չէ:

–Ընդդիմությունը հայտարարում է, որ ունի հանրային աջակցություն,և իրենց շարքերն օրեցօր համալրվում են, անգամ Սփյուռքն է իրենց աջակցում:
–Ասելու վրա էլ հո հարկ չկա՞, կարող ես անընդհատ ասել:

–Ընդդիմության գործողությունները ձեզ չեն մտահոգո՞ւմ: Հնարավո՞ր է արտահերթ գործընթացներ հայտարարվեն: Ի վերջո, ինչպե՞ս պետք է հանգուցալուծվի այս ամենը:
–Իհարկե, մտահոգված ենք, յուրաքանչյուր քաղաքացի է մտահոգված: Եվ մտահոգված ենք այդ գործընթացների ազդեցությամբ թե՛ ներպետական, թե՛ արտաքին քաղաքական առումով: Ատելության խոսքի այն մակարդակը, որն այսօր առկա է, իրոք, ծայրահեղ մտահոգիչ է: Զգուշացրել եմ, որ Ադրբեջանի ջրաղացին պետք չէ ջուր լցնել, որովհետև ամեն անգամ, երբ դուք օգտագործում եք էթնիկ անվանում և ասում, որ բոլորն այդպիսին են, դուք Ադրբեջանի հայցը ՄԱԿ-ի միջազգային դատարանում արհեստականորեն ուռճացնում եք՝ թուլացնելով մեր բանակցային դիրքերը նաև իրավական դիվանագիտության ոլորտում: Ես հստակ ուզում եմ հասկանալ՝ որն է իրենց պահանջը: Եթե հասկանամ, թե պահանջը որն է, ապա կարելի է այդ պահանջի հետ կապված քննարկում ծավալել:

–Հայտարարում են, որ Արցախը չպետք է լինի Ադրբեջանի կազմում, նաև ասում են, որ այս իշխանությունը պետք է օր առաջ հեռանա:
–Ես չեմ կարող մեկնաբանել իրենց ասածները, կարող եմ միայն ասել, որ քաղաքական պահանջ չեմ տեսնում: Օրինակ, քաղաքական պահանջ կարող էր լինել արտահերթ ընտրությունների անցկացումը, բայց ես նրանցից արտահերթ ընտրությունների վերաբերյալ որևէ հիշատակում չեմ լսել: Կարող էին նաև այլ իրավական գործընթացներ ծավալել, բայց նման գործընթացների վերաբերյալ ևս ես բան չեմ լսել: Այսինքն, ինչպե՞ս կարելի է գնալ ընդառաջ: Խորհրդարանի և խորհրդարանական ընդդիմության դերակատարումն այն է, որ հասարակական բախումը վերածի քաղաքակիրթ բանավեճի: Հիմա այդ բանավեճի համար հարթակը ստեղծված է, և այդ հարթակից օգտվելը որևէ մեկի համար սահմանափակված չէ: Խորհրդարանական ընդդիմության ներկայացուցիչներին նկատի ունեմ: Խնդրեմ, թող գան և օգտվեն այդ հարթակից: Ի դեպ, իմ աշխատասենյակում սեղանին կա Արցախի դրոշ,և ես զարմանում եմ, թե այդ ի՞նչ մի հերոսություն է Արցախի դրոշը այս կամ այն պետական շենքի վրա տեղադրելը: Տպավորություն է, որ եկել, Ռեյխստագը գրավել են, փորձում են վրան դրոշ դնել ու դրա մեջ մեծ հերոսություն են տեսնում: